Ματιές στο 2014: Αναζητώντας την IT ηθική

Ο Δημ.Νανόπουλος για την επιστήμη, την τεχνολογία και το ελληνικό πανεπιστήμιο

 «Στην πρόσφατη κρίση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών θα περίμενα να έχουν πέσει κεφάλια. Δεν μπορούμε να μαθαίνουμε τα παιδιά ότι έχουμε νόμους και δεν τους τηρούμε. Απαράδεκτο το γεγονός ότι «σώθηκε» έτσι το 6μηνο».

 Η παγκόσμια κοινότητα «ψάχνεται» με τις επιπτώσεις της ΙΤ (Ιnformation Technology) εποχής στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο τομέας της φυσικής διεισδύει με ενθουσιασμό στον κόσμο της σκοτεινής ύλης. Το ελληνικό πανεπιστήμιο βρίσκεται αντιμέτωπο με την πρόκληση της αναδιάρθρωσης. 

 Ο αντιπρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, Δημήτρης Νανόπουλος προβάλλει στο naftemporiki.gr τις προοπτικές για το 2014.

Σε ποιον βαθμό η επιστημονική πρόοδος σημαίνει χρήματα; Υπό αυτήν την έννοια, ποια είναι τα περιθώρια της Ελλάδας στον τομέα της έρευνας;
Προκειμένου μία χώρα, για παράδειγμα, να κατασκευάζει από μόνη της επιταχυντές, θα πρέπει να έχει τις δυνατότητες των ΗΠΑ. Ούτε η Γερμανία δεν μπορεί να το κάνει από μόνη της. Στην Ευρώπη λύσαμε το πρόβλημα (από το 1954) με το CERN, το ευρωπαϊκό κέντρο πυρηνικών ερευνών -με βάση έναν αλγόριθμο, η κάθε χώρα που συμμετέχει συνδράμει αναλογικά. Το 2014 συμπληρώνονται 60 χρόνια λειτουργίας του οργανισμού, ο οποίος σήμερα βρίσκεται στο προσκήνιο της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας.

 Η Ελλάδα έχει συνεισφέρει στο CERN και η ελληνική επιστημονική ομάδα αξιοποιεί τις αντίστοιχες δυνατότητες. Ζητούμενο είναι η Ελλάδα να προβαίνει στην καλύτερη δυνατή αξιοποίηση, προκειμένου να ωθεί τους νέους στον συγκεκριμένο τομέα, να πετυχαίνει το λεγόμενο technology transfer (μεταφορά τεχνολογίας) και να προσελκύει το αντίστοιχο επενδυτικό ενδιαφέρον ελληνικών εταιρειών, πράγμα που δεν έχει πετύχει ακόμη.

Είπε στο naftemporiki.gr

• To 2014 ξεκινά με πολύ καλές προοπτικές για τον τομέα της επιστήμης.
• Στη φυσική θα ξεκαθαριστούν πολλά πράγματα, με το ενδιαφέρον να επικεντρώνεται στην ύπαρξη της σκοτεινής ύλης.
• Η ΙΤ εποχή αλλάζει την ανθρώπινη φύση. Αναζητείται παγκοσμίως η επίδραση στα νέα μυαλά.
• Σε λίγο, αν πάρει κανείς από τα χέρια ενός ανθρώπου την ηλεκτρονική ταμπλέτα, δεν θα ξέρει να πολλαπλασιάζει.
• Είμαι σίγουρος ότι θα εκδοθούν νόμοι οι οποίοι θα περιορίζουν όσα μπορεί κανείς να γράφει στο διαδίκτυο σήμερα.
• Το CERN είναι κλειστό για service. Θα λειτουργήσει ξανά το 2015.
• Στην πρόσφατη κρίση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών θα περίμενα να έχουν πέσει κεφάλια. Δεν μπορούμε να μαθαίνουμε τα παιδιά ότι έχουμε νόμους και δεν τους τηρούμε. Απαράδεκτο το γεγονός ότι «σώθηκε» έτσι το 6μηνο.
• Το ελληνικό μυαλό «δεν παίζεται», αλλά το σύστημα χρειάζεται διαρθρωτικές αλλαγές.
• Ο νόμος Διαμαντοπούλου, συνεχιστής προηγούμενων, θα ήταν ένα βήμα μπροστά. Αλλά τον άλλαξαν.
• Θα ήθελα τους καθηγητές πιο ενεργητικούς στα θέματα του πανεπιστημίου.
• Χρειάζεται η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας, αρκεί να μην γίνεται καθ’ υπαγόρευση των εταιρειών.
• Προσωπικά δεν μπορώ να πω σε έναν νέο -που έχει ικανότητες, ενθουσιασμό και όρεξη- να μείνει αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. 

Ο ρόλος του CERN είναι ιδιαίτερα σημαντικός για την Ελλάδα, διότι -πέρα από κάθε υλική αξία- διεγείρει τη φαντασία μας. Στην Ελλάδα υπάρχει μία αντίφαση. Από τη μία πλευρά όλοι βλέπουν ένα προβληματικό εκπαιδευτικό σύστημα και από την άλλη πλευρά όλοι μιλούν για ικανούς και περιζήτητους Έλληνες επιστήμονες στο εξωτερικό. Είναι έτσι;
Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι τόσο κακό όσο νομίζουμε. Στη δική μου τη γενιά μάθαμε γράμματα, διότι οι καθηγητές ήξεραν τι ήξεραν και μάθαιναν καλά αυτό που μάθαιναν. Οι Έλληνες έχουμε καλό μυαλό. Για την ακρίβεια, το ελληνικό μυαλό «δεν παίζεται». Μέσα στο πέρασμα του χρόνου, μέσα από τόσα χρόνια σκλαβιάς κ.ο.κ., δύο λαοί επιβίωσαν: οι Έλληνες και οι Εβραίοι. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι έχουμε το βασικό συστατικό, που είναι το μυαλό, χρειαζόμαστε επειγόντως διαρθρωτικές αλλαγές. Ζούμε πια σε μια παγκόσμια κοινότητα. Οι μέθοδοι δεν μπορούν να μένουν ίδιες. Το πανεπιστήμιο πρέπει να αυτό-μεταμορφώνεται.
Σε ποιον βαθμό βλέπετε Έλληνες επιστήμονες οι οποίοι δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό κάποια στιγμή να γυρνούν στη χώρα και να αξιοποιούν εδώ την εμπειρία τους;
Αυτήν τη ρημάδα την κρίση θα την περάσουμε. Μην βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος. Σήμερα το ελληνικό πανεπιστήμιο είναι πολύ καλύτερο από ό,τι ήταν στο παρελθόν, λόγω της παγκοσμιότητας, της επικοινωνίας, του IT. Είμαστε σε καλό δρόμο ώστε να μπορούν να γυρίζουν άνθρωποι πίσω χωρίς να χάνονται και χωρίς να αποκόβονται. Το δύσκολο είναι το ζήτημα της νοοτροπίας. Υπάρχει η κάστα αυτών που μένουν πίσω. Στον εμφύλιο έφυγαν τα καλύτερα παιδιά (Καστοριάδης, Ξενάκης, Πουλατζάς, Γαβράς κ.ά.). Στη χούντα αντίστοιχα. Σήμερα το ίδιο. Μήπως αυτό που μένει πίσω μας φέρνει εδώ που είμαστε; Αυτό που συνεχώς επαναλαμβάνω στα παιδιά είναι «βγάλετε από μέσα σας τον φθόνο». Όταν βλέπουμε κάποιον επιτυχημένο πρέπει να λέμε ότι θέλουμε κι εμείς να γίνουμε όπως εκείνος και όχι να τον μειώνουμε και να τον κάνουμε σαν τα μούτρα μας. Αυτό είναι θέμα οικογενειακής και σχολικής αγωγής, όπως και κουλτούρας του ατόμου.
Ποιο επιστημονικό επίτευγμα, ας πούμε την τελευταία 10ετία, πραγματικά σας έχει συγκλονίσει;
Αυτό που αφορά στην ύπαρξη του σωματιδίου του Higgs. Δεν ήταν κάτι που έφερε σοφία στην Αθήνα ή κάρβουνο στο Νιουκάστλ. Είναι όμως διαφορετικό απλώς κάποιοι κύκλοι επιστημόνων να το συζητάμε μεταξύ μας, λίγο πολύ γνωρίζοντας ότι υπάρχει (κάποιοι βέβαια έλεγαν ότι δεν υπάρχει). Η φυσική βασίζεται πάνω σε δεδομένα. Ήταν ένα πολύ σημαντικό γεγονός. Δεν είναι αυτό καθ’ αυτό το σωματίδιο, αλλά το γεγονός ότι γυρίζει μία νέα σελίδα η οποία σε 10 χρόνια είναι σε θέση να φέρει πολύ μεγαλύτερες ανακαλύψεις.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΣΤΟΥΛΑΣ - vkost@naftemporiki.gr
                            naftemporiki.gr