Αμφίπολη: Το χρονικό μιας μεγαλειώδους ανασκαφής (Pics)

Σφίγγες, Καρυάτιδες και ένας μυστήριος τέταρτος θάλαμος – Μέρα με τη μέρα η αγωνία αυξάνεται, 50 χρόνια πέρασαν από την στιγμή που ο αείμνηστος Δημήτρης Λαζαρίδης αποκαλύπτει 41 μέτρα της ταφικής περιβόλου, κι όμως από τότε αυτό το μεγαλειώδες ταφικό μνημείο δεν έπαψε να μαγεύει την παγκόσμια κοινότητα.

 26 Σεπτεμβρίου 2014 – Τα τελευταία νέα από την Αμφίπολη έρχονται δια στόματος Κατερίνας Περιστέρη και Άννας Παναγιωταρέα, η πρώτη μας πληροφορεί ότι μέσα σε ένα μήνα θα έχουν τελειώσει με τις ανασκαφές και η άλλη κάνει λόγο για 14 θεωρίες σχετικά με την ταυτότητα του νεκρού και μας ξεκαθαρίζει πόσο κόστισε μέχρι τώρα η ανασκαφική έρευνα!

Το «θρίλερ», όμως γύρω από αυτό το εντυπωσιακό μνημείο έχει ξεκινήσει πολλά χρόνια πριν, όταν τα social media δεν υπήρχαν ούτε σαν ιδέα.

Ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή στους σημαντικότερους σταθμούς μέσα σε αυτά τα 50 χρόνια!

Λαζαρίδης - 1964 - Η πρώτη ανακάλυψη

Οι ανασκαφές στη θέση Καστά Αμφίπολης είχαν ξεκινήσει στη δεκαετία του '60 από τον αείμνηστο Δημήτρη Λαζαρίδη και συνεχίζονται τα τρία τελευταία χρόνια από την ΚΗ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, με υπεύθυνη ανασκαφέα την προϊσταμένη Αικατερίνη Περιστέρη. Το 1964 ο Δ. Λαζαρίδης αποκαλύπτει 41 μέτρα της ταφικής περιβόλου, ενώ «πέφτει έξω» στις εκτιμήσεις του για την κατασκευή του τύμβου μόλις 12 μέτρα.

Από το 1985 μέχρι και το 2009 - Θάνατος Λαζαρίδη - Συνέχει από την Χάιδω Κουκούλη

Οι συνθήκες -τα χρήματα και τα μέσα της εποχής- δεν επέτρεψαν στον αείμνηστο Λαζαρίδη να φτάσει σε μεγαλύτερο βάθος τις έρευνες του και σταμάτησε. Μετά τον θάνατό του, το 1985, συνέχισε η Χάιδω Κουκούλη, ενώ από το 2009 ανέλαβε η ΚΗ΄ Εφορεία.

Και φτάνουμε στο 2013, όπου για πρώτη φορά το όνομα λόφος Καστά γίνεται ευρέως γνωστό στο κοινό της Ελλάδας.

 Αύγουστος 2013 - Ξεσπούν φήμες για την ανεύρεση τάφου του Μ. Αλεξάνδρου

Μια είδηση κάνει το γύρω του διαδικτύου τον Αύγουστο του 2013, βρέθηκε ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και είναι σε έδαφος ελληνικό και δη μακεδονικό, οι ελπίδες αναπτερώνονται και όλοι ενδόμυχα ελπίζουμε ότι ο μεγάλος Έλληνας στρατηλάτης είναι θαμμένος εκεί!

Ανάμεσα στις διεθνείς φήμες για την ανεύρεση του τάφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου σε διάφορα σημεία του κόσμου, έρχεται και η είδηση της ανασκαφής του στην Αμφίπολη των Σερρών, με το υπουργείο Πολιτισμού να σπεύδει να κατευνάσει τα πνεύματα με σχετική ανακοίνωσή του. «Το εύρημα της Αμφίπολης είναι οπωσδήποτε ιδιαίτερα σημαντικό, όμως πριν προχωρήσει η ανασκαφική έρευνα, οποιαδήποτε ερμηνεία και πολύ περισσότερο οποιαδήποτε ταύτιση με ιστορικά πρόσωπα στερείται επιστημονικής τεκμηρίωσης και είναι παρακινδυνευμένη».

Μετά από ένα χρόνο, οι φήμες για τον τάφο έχουν σχεδόν ξεχαστεί...

Μεγαλοπρεπής ο ταφικός περίβολος

Μετά τη χρηματοδότηση των 100.000 ευρώ από το Υπουργείο Πολιτισμού, συνεχίστηκαν οι ανασκαφές με την προϊσταμένη της ΚΗ' Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κατερίνα Περιστέρη, να απομακρύνει αρχικά τους τόνους χώματος που σκέπαζαν τον λόφο Καστά, και στη συνέχεια να ολοκληρώνει την ανασκαφή του μεγαλοπρεπούς ταφικού περιβόλου.

10 Αυγούστου - Αποκαλύπτοντας τον τάφο

Η προϊσταμένη της ΚΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, η κ. Κ. Περιστέρη το 2012 κατευθύνθηκε χαμηλότερα, εντοπίζοντας τον περίβολο. Kατά τη διεξαγωγή των ανασκαφών στον λόφο Καστά -στην 27η αρχαιολογική επιστημονική συνάντηση, που διεξήχθη στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου-, αποκαλύπτεται ένας μοναδικός ταφικός περίβολος στον κόσμο, όπως υποστηρίζει η κ. Περιστέρη, λόγω του μεγέθους του που αγγίζει τα πεντακόσια περίπου μέτρα, με ακριβείς αναλογίες ύψους τριών μέτρων και συνολικού μήκους 498 μέτρων.

 12 Αυγούστου - Σφίγγες - Φύλακες

Αίγυπτος - Ελλάδα έγιναν ένα...

Λαμπρό ταφικό μνημείο, μοναδικό στον ελληνικό χώρο, αποκαλύπτεται στον Τύμβο Καστά. Ανασκαφείς εντόπισαν από το εσωτερικό του μνημείου στο υπέρθυρο της πύλης του τάφου δύο αντικριστές σφίγγες- φύλακες. Ακέφαλες με κομμένα τα φτερά και με ίχνη κόκκινου χρώματος στα πόδια, ζυγίζουν 1,5 τόνο η κάθε μία.

Εντυπωσιασμένος, αλλά και απρόθυμος να συμμετέχει σε εικασίες ο πρωθυπουργός κ. Αντώνης Σαμαράς έφτασε με τη σύζυγό του στην Αμφίπολη συνοδευόμενος από τον υπουργό Πολιτισμού κ. Κώστα Τασούλα.

15 Αυγούστου - Τέλος στις φήμες για Μέγα Αλέξανδρο 

Οι ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού σχετικά με την υπόθεση που θέλει το εν λόγω εύρημα να κρύβει τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου είναι αποθαρρυντικές, σβήνοντας έτσι κάθε ελπίδα για την ανεύερεση του Έλληνα στρατηλάτη.

Η πλειονότητα, φυσικά, της αρχαιολογικής κοινότητας θεωρεί ότι βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια, ενώ παρόμοια τύχη έχει και η εικασία που ήθελε να έχει ταφεί στο σημείο η Ρωξάνη, όπως και ο γιος του στρατηλάτη, Αλέξανδρος Δ΄.

Σημαντικοί στρατηγοί, όπως ο κρητικής καταγωγής Νέαρχος, που υπήρξε ο επικεφαλής του στόλου του, ή ο ναύαρχος Λαομέδοντα, συνδέονται με την περιοχή, ενώ εδώ ο Κάσσανδρος εκτέλεσε το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου, τη Ρωξάνη, και τον Αλέξανδρο Δ'. Οπότε δημιουργούνται νέα σενάρια με περισσότερους από έναν ένοικους!

Οι εντυπωσιακές Σφίγγες έχουν αφήσει άφωνους τους επιστήμονες ανά τον κόσμο, που δεν έχουν ωστόσο ιδέα για τα ευρήματα που κρύβονται στους θαλάμους του τάφου! 

18 Αυγούστου - Τεχνικές Εργασίες 

Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, αλλά και οι απλοί πολίτες - θεατές παρακολουθούν με αμείωτο ενδιαφέρον τη συνέχει των ανασκαφών,
Οι τεχνικές εργασίες στην Αμφίπολη με την βοήθεια γερανών και ειδικών μηχανημάτων έχουν ξεκινήσει, ώστε να αποσυναρμολογηθεί ο προστατευτικός τοίχος που εμποδίζει τη είσοδο του ταφικού μνημείου. Οι λίθοι είναι από ευαίσθητο υλικό, όσο για το βάρος υπολογίζεται γύρω στα 250 κιλά έκαστος.

20 Αυγούστου - Λέοντας και Σφίγγες προέρχονται από το χέρι του ίδιου καλλιτέχνη

Οι υπεύθυνοι της ΚΗ΄ ΕΠΚΑ κατάφεραν με προσοχή αλλά και γρήγορους ρυθμούς να αφαιρέσουν 11 λίθους από τον τοίχο σφράγισης, αποκαλύπτοντας την ομορφιά των Σφιγγών-φυλάκων που φιλοτεχνήθηκαν από μάρμαρο Θάσου. Αφαιρώντας τα χώματα εμφανίστηκε, επίσης, μικρό τμήμα της ανωδομής του μνημείου, που φέρει ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, σε δύο αποχρώσεις αντίστοιχα.

Οι αρχαιολόγοι μάλιστα μιλούν και για κοινή καταγωγή Λέοντα και Σφιγγών από το ίδιο εργαστήριο.

24 Αυγούστου - Όλο και πιο κοντά στο εσωτερικό του μνημείου.

Αποκαλύφθηκε η συνέχεια της πρόσοψης της εισόδου του μνημείου, με διάκοσμο, όμοιο με αυτόν των πλαϊνών τοίχων. Δηλαδή, νωπογραφία λευκού χρώματος, εξαιρετικά επιμελημένη, που μιμείται τον μαρμάρινο περίβολο». Παράλληλα, όπως αναφέρει το ΥΠΠΟΑ, αποκαλύπτονται, κάτω από τα επίκρανα, οι μαρμάρινες παραστάδες του θυρώματος, οι οποίες επικαλύπτονται, επίσης, από λευκή νωπογραφία.

25 Αυγούστου - Αποκαλύφθηκε ο εντυπωσιακός προθάλαμος

Τοίχους επενδεδυμένους με κατάλευκο μάρμαρο Θάσου και διακοσμημένους, στο ανώτερο τμήμα τους, με ιωνικά επιστύλια, στα κυμάτια των οποίων εξακολουθούν να διακρίνονται ίχνη κόκκινου και μαύρου χρώματος, αποκαλύπτουν σταδιακά οι αρχαιολόγοι στον προθάλαμο του ταφικού μνημείου στον Τύμβο Καστά.

Μετά την αφαίρεση των λινθοπλίνθων του τοίχου σφράγισης αποκαλύφθηκε σχεδόν το σύνολο της πρόσοψης του τάφου, το οποίο αποτελεί εξαιρετικά πρωτότυπη σύνθεση για την ταφική αρχιτεκτονική της εποχής. Παράλληλα, ήρθε στο φως μέρος του διαφραγματικού τοίχου, ο οποίος φέρει μαρμάρινο επιστύλιο διακοσμημένο με ανάγλυφους ρόδακες.

Οι επιστήμονες και μη μιλούν και τονίζουν την σπουδαιότητα του ταφικού μνημείου, ανυπομονώντας για την επόμενη μεγάλη ανακάλυψη, ωστόσο η επικεφαλής των ανασκαφών κ. Περιστέρη και η διεπιστημονική της ομάδα έχει ως προτεραιότητα τη συντήρηση των ευρημάτων που έχουν έρθει στο "φως".

26 Αυγούστου - Προτεραιότητα η συντήρηση των ευρημάτων

Στη στερέωση και συντήρηση των αρχαιολογικών ευρημάτων πρόκειται να αφοσιωθούν τις επόμενες δυο-τρεις μέρες οι αρχαιολόγοι στον Τύμβο Καστά, στην Αρχαία Αμφίπολη, προκειμένου να τα προστατεύσουν, όπως δήλωσε σήμερα η επικεφαλής της ανασκαφής, αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη, τονίζοντας ότι «ένα μνημείο βγαίνει και παράλληλα συντηρείται, αλλιώς το χάσαμε».

5 Σεπτέμβρη - Μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα

Με την αφαίρεση των χωμάτων αποκαλύφθηκε, σε απόσταση 2 περίπου μέτρων από τη θόλο και 4,5 μέτρων, περίπου, από το δάπεδο, μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα, μήκους 4.2μ, πλάτους 1μ. και πάχους 0.21μ, σε άριστη κατάσταση. Εδράζεται οριακά σε πώρινο λίθο του τρίτου διαφραγματικού τοίχου και στο ανώτερο τμήμα ορθομαρμάρωσης, το οποίο φέρει κυμάτιο. Στο κάτω μέρος της πλάκας υπάρχει γραπτός διάκοσμος σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα με ρόδακα στο κέντρο. Πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου.

Το σοκ είναι μεγάλο, δυο Καρυάτιδες συμπληρώνουν το παζλ του ταφικού μνημείου και διεθνής τύπος εξαίρει την ομορφιά τους, κάπου εδώ ξεκινά και η παραφιλολογία...

6 Σπετεμβρίου - Δυο Καρυάτιδες φυλούν τον τάφο 

Δύο εξαιρετικής τέχνης καρυάτιδες, από θασίτικο μάρμαρο συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60μ., αποκαλύφθηκαν γεγονός που συνηγορεί στην άποψη ότι πρόκειται για εξέχον μνημείο ιδιαίτερης σπουδαιότητας. Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης. Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού, «το πρόσωπο της δυτικής καρυάτιδας σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την ανατολική λείπει. Οι καρυάτιδες έχουν πλούσιους βοστρύχους, που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια, και φορούν χειριδωτό χιτώνα.

Τα σενάρια για τον ένοικο του τάφου αρχίζουν! 

Η Αμφίπολη μπορεί να είναι ο τάφος της Ολυμπιάδας

Ο διάσημος βρετανός αιγυπτιολόγος Άντριου Τσανγκ, λέει ότι τα ευρήματα της Αμφίπολης «δείχνουν» ότι ο τάφος ίσως ανήκει στη μητέρα ή τη σύζυγο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Ο ιστορικός και αιγυπτιολόγος Άντριου Τσανγκ, συγγραφέας του βιβλίου «Αναζητώντας τον τάφο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» δήλωσε στο Discovery Channel ότι οι ρόδακες της Αμφίπολης μοιάζουν πολύ με εκείνες που διακοσμούν το χρυσό φέρετρο που βρέθηκε στον τάφο του Φιλίππου Β'.

11 Σεπτεμβρίου - Αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι Καρυάτιδες!

Στις φωτογραφίες οι καρυάτιδες που είχαν μαγέψει τους αρχαιολόγους έχουν σχεδόν αποκαλυφθεί ολόκληρες, ενώ σύμφωνα με την ανακοίνωση «ανασηκώνουν ελαφρά τον χιτώνα τους από την εξωτερική πλευρά»

Τα μέλη της διεπιστημονικής ομάδας διαπίστωσαν ότι οι εσωτερικοί βραχίονες των καρυάτιδων δεν στήριζαν το επιστύλιο, καθώς δεν παρατηρούνται σύνδεσμοι μολυβδοχόησης, ούτε επεξεργασία της κάτω επιφάνειας του επιστυλίου, ώστε να δικαιολογείται η άποψη της στήριξης.

12 Σεπτεμβρίου - Μπήκαν στο τρίτο δωμάτιο του αρχαίου τάφου

Λίγο πριν τις 14:00, δύο μέλη του ειδικού συνεργείου, που συμμετέχει στις ανασκαφές της Αμφίπολης, εισήλθαν στον τρίτο θάλαμο του τύμβου Καστά και έκαναν μία πρώτη εκτίμηση της στατικότητας του χώρου προκειμένου να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες υποστήλωσης για να μπορέσουν να εισέλθουν οι αρχαιολόγοι και να εργαστούν.

Το χώμα μέσα στον τρίτο θάλαμο φτάνει τα 5 μέτρα ύψος.

Παράλληλα συνεχίζονται οι εργασίες αφαίρεσης του αμμώδους χώματος από τον δεύτερο θάλαμο, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες έχει βρεθεί θραύσμα από το πρόσωπο της ανατολικής καρυάτιδας.

13 Σεπτεμβρίου - Εντοπίστηκε και τέταρτος τοίχος

Στον τρίτο διαφραγματικό τοίχο εντόπισαν περιθύρωμα ιωνικού ρυθμού, άρα πιθανότατα, από κάτω υπήρχε ή υπάρχει ακόμα θύρα. Οι προηγούμενοι δύο τοίχοι είχαν επιστύλια, και πάλι ιωνικού ρυθμού, τα οποία στηρίζονταν από τους υπερκείμενους κίονες.

Οι αρχαιολόγοι βέβαια, έως και σήμερα δεν έχουν καταφέρει να μπουν στον τρίτο θάλαμο και να αποκαλύψουν τα μυστικά που κρύβει αυτός.

Η μαγεία των Καρυάτιδων 

21 Σεπτεμβρίου - Αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι καρυάτιδες...

Αποκαλύφθηκαν ολόκληρες οι Καρυάτιδες μόλις αφαιρέθηκαν τρεις σειρές πωρόλιθων από τον τοίχο σφράγισης . Συγκλονιστικές οι εικόνες που αντίκρυσαν οι αρχαιολόγοι όταν είδαν να υψώνονται μπροστά τους Καρυάτιδες με ύψος 2,27μ. Μέχρι τα ακροδάκτυλα των ποδιών τους έχουν αποδοθεί με εξαιρετικές λεπτομέρειες. Ωστόσο με την εξέλιξη των εργασιών διαπιστώνεται ότι ίσως ο τρίτος θάλαμος να μην οδηγεί στον ταφικό αλλά να υπάρχει και τέταρτος θάλαμος πριν από το χώρο που βρίσκεται ο ένοικος του Τάφου.

22 Σεπτεμβρίου - Υπάρχει και τέταρτος θάλαμος - Είναι υπόγειος; 

Επιβεβαιώθηκε απόλυτα η εκτίμηση της Λίνας Μενδώνη για τον τέταρτο θάλαμο του τάφου της Αμφίπολης όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες που δημοσίευσε το Υπουργείο Πολιτισμού αλλά και από την σχετική ανακοίνωση.

"Στον τρίτο χώρο πραγματοποιήθηκε γεωτρητικός δειγματοληπτικός έλεγχος, με χειροκίνητο γεωτρύπανο, σε προεπιλεγμένες θέσεις. Έτσι, εντοπίστηκε μαρμάρινο θύρωμα, ανοίγματος 0,96 μ., στο βόρειο τοίχο του" αναφέρει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση μιλώντας για μαρμάρινη πόρτα η οποία προφανώς οδηγεί σε άλλον θάλαμο.

Η πύλη αυτή μπορεί να οδηγεί είτε σε τέταρτο θάλαμο, μπορεί όμως να είναι και η αρχή ενός κατηφορικού διαδρόμου.

Να πρόκειται δηλαδή για μια είσοδο προς ένα υπόγειο τμήμα του τάφου.

Και κάπου εδώ τα σενάρια φουντώνουν για τα καλά, οι αρχαιολόγοι διατυπώνουν τις απόψεις τους και έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση. Οι τρεις θάλαμοι, που έχουν ανακαλυφθεί συνεχώς και αυξάνονται, αγγίζοντας ακόμα κα τους 7. 

Και ερχόμαστε στο σήμερα. Χθες, 26 Σεπτεμβρίου η εκπρόσωπος του Υπoυργείου Πολιτισμού, κυρία Άννα Παναγιωταρέα, μίλησε στο μουσείο της Αμφίπολης, παρουσιάζοντας τα μέχρι στιγμής στοιχεία και δίνοντας μια εικόνα για το πόσο κόστισε η ανασκαφή. Παράλληλα, η κυρία Περιστέρη, επικεφαλής των ανασκαφών δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι το πολύ σε 40 ημέρες θα έχουν τελειώσει με τον λόφο Καστά και το μυστικό δεν θα αργήσει να αποκαλυφθεί. 

Το Newsbomb.gr και η ανταποκρίτρια του στην Αμφίπολη, Μαρία Γιαχνάκη, βρίσκονται πάντα στο πλευρό των εξελίξεων. 

newsbomb.gr