Συμβάσεις «γαλέρας», προσεχώς

Σπάει ακόμη μία... κόκκινη γραμμή

Γαλλικό μοντέλο απολύσεων φέρνουν στην Ελλάδα, στην κατεύθυνση περαιτέρω ευελιξίας της αγοράς εργασίας, καθώς θα καταστούν απλούστερες και φθηνότερες 

Φόβος και τρόμος υφέρπει για την ανοιχτή ατζέντα των αλλαγών όσον αφορά στα εργασιακά, που θα τεθεί σε διαπραγμάτευση τον Οκτώβριο καθώς οι δανειστές αναμένεται να εμπλουτίσουν τις απαιτήσεις τους για περαιτέρω ευελιξία και μειώσεις αποδοχών βάσει του μοντέλου που προωθείται στη Γαλλία και έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων.

Μέτρα που απλουστεύουν τη διαδικασία των απολύσεων και μειώνουν το κόστος των υπερωριών, ελαφρύνοντας από τα βάρη τον εργοδότη, σχεδιάζεται να επεκταθούν σε όλη την Ε.Ε. στο όνομα της περαιτέρω ευελιξίας στην αγορά εργασίας και της αντιμετώπισης της ανεργίας. Διατάξεις του περίφημου νόμου «Ελ Κομρί», όπως η επικράτηση των επιχειρησιακών συμβάσεων με χαμηλότερες αμοιβές εις βάρος των κλαδικών, εφαρμόζονται ήδη στην Ελλάδα από το 2012, ενώ άλλες διατάξεις, όπως η περαιτέρω συρρίκνωση του κόστους των υπερωριών, αναμένεται να επιβληθούν και στη χώρα μας ως βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές.

Αν σκεφτεί κανείς ότι η πρωτοπόρα Γαλλία χάνει στην πράξη μετά από 16 χρόνια το εμβληματικό 35ωρο που κατακτήθηκε το 2000 και στην Ιταλία ο Ματέο Ρέντσι πέρασε το 2014, παρά τις αντιδράσεις, τον εργασιακό νόμο με την επωνυμία «Jobs Act» που διευκολύνει τις ομαδικές απολύσεις, γίνεται αντιληπτό ότι και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δύσκολα θα μπορέσει να αποκρούσει το τσουνάμι των αλλαγών.

Δεν προεξοφλούμε, βεβαίως, την έκταση των αντιδράσεων που μπορεί να προκληθούν και στη χώρα μας. Ωστόσο τα ελληνικά συνδικάτα δεν είναι πια τόσο δημοφιλή όσο το γαλλικό συνδικάτο τρένων CGT, ενώ οι δικοί μας εργατοπατέρες, εκτός από το δίκιο του εργάτη, θα πρέπει να αγωνιστούν και για τη διατήρηση των προνομίων τους (π.χ. συνδικαλιστικές άδειες) που κινδυνεύουν να καταργηθούν. Εκτός από τη γνωστή ατζέντα των δανειστών, παράγοντες της αγοράς πιστεύουν ότι υπάρχει και κρυφή που εμπεριέχει μέτρα για τη διευκόλυνση των απολύσεων, την κατάργηση των τριετιών και την αλλοίωση της μορφής του 13ου και του 14ου μισθού στον ιδιωτικό τομέα, με απώτερο στόχο την κατάργησή τους.

Ομαδικές απολύσεις: Το ΔΝΤ αναμένεται να επαναφέρει την πάγια αξίωσή του για απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων με νόμο, ενώ οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. θα ζητήσουν την ευθυγράμμιση με τις βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες, ωστόσο, διευκολύνουν τις απολύσεις.
«Κάτω από τον γενικό όρο “ομαδικές απολύσεις”», σχολιάζει ο εργατολόγος Γιάννης Καρούζος, «γίνεται προσπάθεια να περάσουν διευκολύνσεις ως προς το κόστος των απολύσεων στο όνομα της αναδιάρθρωσης της επιχείρησης. Η πρόταση της γαλλικής κυβέρνησης και ο νόμος που ισχύει στην Ιταλία διευκολύνουν τις ομαδικές απολύσεις, αρκεί να είναι αιτιολογημένες. Μάλιστα, και αυτό είναι πρωτοφανές, αν ο εργαζόμενος προσφύγει και δικαιωθεί στα δικαστήρια δεν υποχρεούται ο εργοδότης να τον επαναπροσλάβει. Υποχρεούται μόνο να του χορηγήσει αυξημένη αποζημίωση».

Ως αντιστάθμισμα, η γαλλική κυβέρνηση προσφέρει και μια μικρή ασπίδα προστασίας έναντι των απολύσεων. Δηλαδή αν η απόλυση δεν είναι αιτιολογημένη και αποκαλυφθεί ότι η εταιρεία δεν βρίσκεται σε αναδιάρθρωση, αλλά είναι κερδοφόρα, επιβάλλεται πρόστιμο.


Σε ζώνη κινδύνου αναμένεται να μπουν τεχνηέντως ο 13ος και ο 14ος μισθός, η μόνη ανάσα εισοδήματος που έχει απομείνει στον ιδιωτικό τομέα 

Τι θα ζητήσουν οι δανειστές

Κόστος υπερωριών: Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι οι δανειστές θα ζητήσουν περαιτέρω μείωση του κόστους των υπερωριών. Σήμερα στη χώρα μας ισχύει η προσαύξηση του ωρομισθίου κατά 20% για την υπερεργασία και κατά 40% για την υπερωρία.

 Στη Γαλλία τα υπό προώθηση μέτρα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να επιβάλλουν εναλλακτικά ωράρια εργασίας, διαφορετικά από αυτά των συλλογικών συμβάσεων, με 48ωρη εβδομαδιαία εργασία και ημερήσιο ωράριο έως και 12 ώρες. Επιπλέον, θα είναι επιτρεπτό σε «εξαιρετικές περιστάσεις» το εβδομαδιαίο ωράριο να μπορεί να επεκτείνεται έως και τις 60 ώρες. Μάλιστα, αντί της υπερωριακής αμοιβής, η πρόταση προβλέπει περισσότερες ημέρες ρεπό.
Κατώτατος μισθός: Το υπουργείο Εργασίας έχει τονίσει ότι δεν θα δεχτεί περαιτέρω επιδείνωση του πλαισίου, ομαδικές απολύσεις και μείωση του κατώτατου μισθού.

Ωστόσο, το μνημόνιο προβλέπει ότι από την 1η Ιανουαρίου 2017 τίθεται σε εφαρμογή ο μηχανισμός διαμόρφωσης του κατώτατου μισθού, ο οποίος θα καθορίζεται πλέον από την κυβέρνηση βάσει των οικονομικών μεγεθών (ανεργία, ΑΕΠ) μετά από πρόταση των κοινωνικών εταίρων. Ο κατώτατος μισθός, όπως ορίζει το μνημόνιο, θα προσδιορίζεται από ένα ενιαίο ποσοστό («will be a single rate», επί λέξει). Αυτός και μόνο ο ορισμός αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επίθεσης στα επιδόματα προϋπηρεσίας του κατώτατου μισθού, τις λεγόμενες τριετίες, που είναι από τα ελάχιστα δικαιώματα που διασώθηκαν το 2012.

Σε προηγούμενη έκθεσή του το ΔΝΤ τονίζει μάλιστα ότι, αν αυτά τα επιδόματα ωρίμασης διατηρηθούν, το ισχύον σύστημα θα είναι ιδιαίτερα προβληματικό για τους λιγότερο μορφωμένους και μακροχρόνια ανέργους με προηγούμενη εργασιακή εμπειρία. Οπως αναφέρει, ένας υπάλληλος που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό και έχει τουλάχιστον 9 χρόνια εμπειρίας, βρίσκεται σε υψηλότερο επίπεδο μισθολογικά σε σχέση με τους άλλους Ελληνες συναδέλφους του. Δηλαδή υποστηρίζει ότι οι τριετίες πρέπει να καταργηθούν γιατί εμποδίζουν την απορρόφηση της ανεργίας.

Η κατάργηση των τριετιών σημαίνει ότι ένας έγγαμος εργαζόμενος με τον κατώτατο μισθό και προϋπηρεσία 9 ετών, από 820 ευρώ που εισπράττει σήμερα θα πάρει 586+58,61 (επίδομα γάμου). Δηλαδή θα χάσει 175 ευρώ.

Σε ζώνη κινδύνου αναμένεται να μπουν τεχνηέντως ο 13ος και ο 14ος μισθός, η μόνη ανάσα εισοδήματος που έχει απομείνει στον ιδιωτικό τομέα. Το σχέδιο, που συμμερίζεται ανεπισήμως και ο ΣΕΒ, προβλέπει ενσωμάτωση των επιδομάτων στις βασικές μηνιαίες αποδοχές, ώστε το κόστος να επιμερίζεται ισομερώς. Ωστόσο, παράγοντες της αγοράς πιστεύουν ότι με αυτό το τέχνασμα θα είναι πιο εύκολο να χαθεί το επίδομα, στην περίπτωση που επιβληθεί μείωση των μηνιαίων αποδοχών, κάτι που συμβαίνει διαρκώς στις εταιρείες μέσω των ατομικών ή των επιχειρησιακών συμβάσεων.

Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η πρόσφατη αποκάλυψη ότι ξενοδοχείο της Μακεδονίας υπέγραψε με τους εργαζομένους του σύμβαση που προβλέπει μεικτό μισθό 500 ευρώ, δηλαδή κάτω από τον κατώτατο των 586 ευρώ, χωρίς να το πάρει καν είδηση το υπουργείο Εργασίας, παρότι η σύμβαση αναρτήθηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του υπουργείου.

Είναι αντιληπτό ότι το νέο νομοθετικό πλαίσιο θα δώσει το ελεύθερο στους νομοταγείς εργοδότες να συρρικνώσουν το κόστος εργασίας, κάτι που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει παράνομα στη σκληρή πραγματικότητα στην αγορά εργασίας με τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης και την αυθαιρεσία στα ωράρια. Οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να συναινέσουν στα φαινόμενα ζούγκλας που επικρατούν στην αγορά για να μη μείνουν άνεργοι. Υπογράφουν συμβάσεις «γαλέρας» και δέχονται να δουλεύουν 8 ώρες ή και παραπάνω, παρότι τυπικά αμείβονται και ασφαλίζονται ως μερικώς απασχολούμενοι.

Στην ατζέντα των εργασιακών (στο πλαίσιο της ευθυγράμμισης με τις βέλτιστες πρακτικές της Ε.Ε.) περιλαμβάνεται η αλλαγή του τρόπου λήψης των αποφάσεων για την προκήρυξη απεργιών και ο περιορισμός των συνδικαλιστικών αδειών μετά από διαβούλευση με τα συνδικάτα. Στελέχη του υπουργείου Εργασίας εκτιμούν ότι οι δανειστές δεν θα επιμείνουν στην επιστροφή του lock out (ανταπεργία), παρότι έχουν σχολιάσει στο παρελθόν ότι η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες στην Ε.Ε. στις οποίες απαγορεύεται η ανταπεργία.

Τις τελευταίες ημέρες η Γαλλία ζει την κόλαση των κινητοποιήσεων για τις αλλαγές στα εργασιακά. Στην Ελλάδα αναμένονται ανάλογες κινητοποιήσεις από Οκτώβριο όταν ξεκινήσει η δεύτερη αξιολόγηση που περιλαμβάνει και τα εργασιακά

protothema.gr