Φρένο στο... βασίλειο της πλαστικής σακούλας

Με στόχο τη μείωση της κατανάλωσής της, η οποία προκαλεί σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά και τη συμμόρφωση της χώρας μας με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εξετάζει την επιβολή τέλους στη χρήση της

Αυτή η χελώνα εντοπίστηκε από τους ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος στον κόλπο της Σάμου, στα μέσα του περασμένου Μαΐου. Εγκλωβισμένη ανάμεσα σε χιλιάδες επιπλέοντα μικρά και μεγάλα κομμάτια πλαστικών απορριμμάτων, ήταν πάρα πολύ αδύναμη καθώς, λόγω της ακινησίας της, δεν μπορούσε να τραφεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έτσι έπειτα από μερικές ημέρες πέθανε

Φρένο στο βασίλειο της πλαστικής σακούλας στην Ελλάδα επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας με την επιβολή τέλους για τη χρήση της.

Στόχος είναι να μειωθεί η κατανάλωση της πλαστικής σακούλας - καθώς είναι γνωστό ότι προκαλεί σοβαρότατες επιπτώσεις στο περιβάλλον - αλλά και να συμμορφωθεί η χώρα μας με τη σχετική ευρωπαϊκή οδηγία. Σύμφωνα με αυτήν, τα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης θα πρέπει να λάβουν συγκεκριμένα μέτρα για να εξασφαλίσουν ότι η μέση ετήσια κατανάλωση δεν θα υπερβαίνει τις 90 λεπτές σακούλες ανά πολίτη έως τα τέλη του 2019 και τις 40 έως τα τέλη του 2025.

Ολα αυτά συμβαίνουν τη στιγμή που η Ελλάδα παραμένει ουραγός στην Ευρώπη στη λήψη μέτρων για τον περιορισμό της πλαστικής σακούλας. Ταυτόχρονα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες που παρουσιάζουν υψηλή κατανάλωση πλαστικής σακούλας στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα βρίσκεται στην τρίτη θέση του πίνακα (στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης του 2010) με κατανάλωση 269 πλαστικές σακούλες κατά κεφαλήν ετησίως (242 μιας χρήσης συν 27 πλαστικές πολλαπλής). Στην πρώτη θέση είναι η Βουλγαρία με 421 σακούλες, ενώ πολύ χαμηλή κατανάλωση πλαστικής σακούλας παρατηρείται στην Αυστρία (51), στο Λουξεμβούργο (20) και στην Ιρλανδία (18). Ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι 198 σακούλες ανά άτομο ετησίως.

Μάλιστα, όπως επισημαίνει ο πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης, περιβαλλοντολόγος δρ Φίλιππος Κυρκίτσος, η χρήση πλαστικής σακούλας  στην Ελλάδα μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη. Στοιχεία του ευρωπαϊκού προγράμματος LifeDebag για τη μείωση της πλαστικής σακούλας στο θαλάσσιο περιβάλλον - στο οποίο συμμετέχει η Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης - «δείχνουν πως η μέση κατά κεφαλήν χρήση ετησίως είναι πάνω από 500 σακούλες». Ο ίδιος προσθέτει πως εδώ και χρόνια «σε πάνω από 100 χώρες έχει επιβληθεί χρέωση στην πλαστική σακούλα. Αντίθετα, εδώ είμαστε τελείως Βαλκάνια».

ΣΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ Η ΡΥΘΜΙΣΗ. Σε δήλωσή του στα «ΝΕΑ» ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννης Τσιρώνης τόνισε πως η νομοθετική ρύθμιση του περιορισμού της πλαστικής σακούλας βρίσκεται στο τελικό στάδιο. Ολοκληρώνεται ο διάλογος με τους κοινωνικούς φορείς και θα ακολουθήσει η διαβούλευση. «Η ευρωπαϊκή οδηγία επισημαίνει πως η πλαστική σακούλα πρέπει βαθμιαία να καταργηθεί διότι δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο περιβάλλον. Συνεπώς, το τέλος που θα βάλουμε είναι ένα κλιμακωτό στάδιο προκειμένου να βοηθήσει τον καταναλωτή να αντιληφθεί πως η πλαστική σακούλα είναι βλαπτική για το περιβάλλον. Και σιγά σιγά να την εγκαταλείψει».

Οπως προσθέτει ο Γιάννης Τσιρώνης, τα έσοδα από τη χρέωση θα αξιοποιηθούν για να χρηματοδοτηθούν οικολογικές πρακτικές, όπως είναι η ενημέρωση των πολιτών και η επανασυλλογή της σακούλας. Οσον αφορά το ύψος της χρέωσης, αυτή θα είναι γύρω στα 10 λεπτά (μαζί με τον ΦΠΑ) για κάθε σακούλα. Η επιβολή χρέωσης στη σακούλα είναι αναγκαία, τονίζει ο Φίλιππος Κυρκίτσος, από τη μια διότι έως τις 27 Νοεμβρίου πρέπει να συμμορφωθούμε με την ευρωπαϊκή οδηγία (2015/720/ΕΕ) και να πάρουμε μέτρα περιορισμού της.

Από την άλλη, «είναι γνωστό πως οι επιπτώσεις της πλαστικής σακούλας στο περιβάλλον, κυρίως στο θαλάσσιο, είναι τεράστιες. Ειδικά οι οξοδιασπώμενες σακούλες που προσφέρονται στα σουπερμάρκετ κάνουν μεγάλο κακό. Αυτές ύστερα από 3-4 μήνες γίνονται μικρά κομματάκια, γίνονται τρίμμα. Ετσι παρασύρονται στη θάλασσα, επιβαρύνουν τη θαλάσσια ζωή και μπαίνουν στην τροφική αλυσίδα και στο πιάτο μας».

Τι προβλέπει η κοινοτική οδηγία

Η ευρωπαϊκή οδηγία για τον περιορισμό της πλαστικής σακούλας, την οποία πρέπει να ενσωματώσει η Ελλάδα, προβλέπει δύο πράγματα: Τα κράτη - μέλη πρέπει να πάρουν μέτρα για να περιοριστεί η χρήση της στις 90 ανά άτομο το 2019 και στις 40 το 2025. Εναλλακτικά, αν δεν έχουν ληφθεί μέτρα, τότε μετά το 2018 η χρήση της θα πρέπει να χρεώνεται. Μπορεί ένα κράτος να κάνει και τα δύο ή να επιβάλει απαγόρευση. Η οδηγία αφήνει το ελεύθερο στα κράτη έτσι ώστε να πετύχουν τους αριθμητικούς στόχους.

Χρειάζονται όμως κι άλλα μέτρα μαζί με την επιβολή χρέωσης τέλους, επισημαίνει ο Φίλιππος Κυρκίτσος. «Θα πρέπει, για παράδειγμα, τα σουπερμάρκετ να υποχρεωθούν να προσφέρουν στους καταναλωτές στα ταμεία εναλλακτικές επιλογές για να μεταφέρουν τα ψώνια, όπως σακούλες πολλαπλής χρήσης. Επίσης προτείνουμε να υπάρχει χρέωση και για τη χάρτινη σακούλα - κι αυτή δημιουργεί προβλήματα - και πρέπει να προλάβουμε μια στροφή σ' αυτή».


ΕΡΕΥΝΑ ΤΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ
Σήμα κινδύνου για τη ρύπανση των θαλασσών
Στα μέσα του περασμένου Μαΐου οι ερευνητές του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος εντόπισαν μια θαλάσσια χελώνα στον κόλπο της Σάμου εγκλωβισμένη ανάμεσα σε χιλιάδες επιπλέοντα μικρά και μεγάλα κομμάτια πλαστικών απορριμμάτων. «Πάνω της ήταν κολλημένα "τσαμπιά" από μύδια. Αυτό σημαίνει πως ήταν παγιδευμένη σε αυτή τη "σούπα" από πλαστικά για ημέρες. Μάλιστα αφαιρέσαμε κομμάτια πλαστικού ακόμη και μέσα από το στόμα της» αναφέρει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θοδωρής Τσιμπίδης.
Η θαλάσσια χελώνα ήταν πάρα πολύ αδύναμη, καθώς λόγω της ακινησίας της δεν μπορούσε να τραφεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, και έτσι έπειτα από μερικές ημέρες πέθανε. Μάρτυρες τέτοιων περιστατικών γίνονται συχνά οι επιστήμονες του Αρχιπελάγους. Και όπως λένε, τέτοια συμβάντα δείχνουν τη μεγάλη ζημιά που έχει προκληθεί από τα πλαστικά στο θαλάσσιο περιβάλλον.

Το Ινστιτούτο διεξήγαγε την πρώτη έρευνα για την εκτίμηση της έκτασης του προβλήματος διασποράς των μικροπλαστικών στις ελληνικές θάλασσες κατά την περίοδο 2009-2014, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Swansea της Ουαλίας. Τα αποτελέσματά της έχουν δημοσιευτεί και σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. Οι επιστήμονές του ανέλυσαν περισσότερα από 1.000 δείγματα που ελήφθησαν από 167 παραλίες των ελληνικών ακτών και δεν βρέθηκε ούτε ένα που να μην περιέχει ίνες μικροπλαστικών.

«Η πεποίθηση που είχαμε έως πρόσφατα, ότι απαιτούνται αιώνες για να διασπαστεί το πλαστικό, έχει αποδειχθεί από σύγχρονη έρευνα από το Ινστιτούτο Αρχιπέλαγος, αλλά και από πολλά ερευνητικά ιδρύματα διεθνώς, ότι είναι λανθασμένη έως και παραπλανητική. Διάφοροι τύποι πλαστικού (μπουκάλια, σακούλες) όταν ελευθερωθούν στο περιβάλλον, πολύ γρήγορα, σε διάστημα ακόμα και λίγων μηνών, γίνονται μη ανακτήσιμα, και αρχίζουν το επικίνδυνο ταξίδι τους στο φυσικό περιβάλλον» σημειώνει ο διευθυντής του Ινστιτούτου.

Ανησυχητικά αποτελέσματα. Ανάμεσα στα ανησυχητικά αποτελέσματα της έρευνας ήταν πως δείγματα από παραλίες σε δυσπρόσιτες και ακατοίκητες περιοχές νησιών βρέθηκε να έχουν περιεκτικότητα μικροπλαστικών ινών αντίστοιχη με αυτήν των παραλιών της Αττικής. Αυτό, όπως τονίζεται από τους επιστήμονες του Αρχιπελάγους, δείχνει την ευρεία διασπορά των μικροσκοπικών ινών πλαστικού στο θαλάσσιο περιβάλλον υπό την επίδραση των θαλάσσιων ρευμάτων. Μάλιστα, 100% των ψαριών και θαλάσσιων ασπόνδυλων οργανισμών που εξετάστηκαν βρέθηκαν επίσης να περιέχουν μικροπλαστικές ίνες στο στομάχι τους, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι στις θάλασσές μας τα μικροπλαστικά σωματίδια εισέρχονται στην τροφική αλυσίδα. Συνολικά, 89% των ψαριών που εξετάστηκαν είχαν καταπιεί κατά μέσο όρο 6,36 μικροπλαστικές ίνες.

Οι επιστήμονες συμπέραναν από την έρευνα πως όλα τα πλαγκτοφάγα πελαγικά ψάρια εκτίθενται στην κατάποση μικροπλαστικών και πως η ρύπανση από μικροπλαστικά καταναλώνεται από εμπορικά είδη ψαριών, μία πιθανή οδός προς την ανθρώπινη διατροφή.
Η έρευνα του Ινστιτούτου στις θάλασσες για τα πλαστικά δεν έχει σταματήσει και όπως λέει ο Θοδωρής Τσιμπίδης «συνεχίζουμε να μην εντοπίζουμε ούτε ένα ψάρι που να μην έχει πλαστικό στο στομάχι του».

Πώς τα κατάφερε η Αλόννησος
Η Αλόννησος έγινε μέσα στο 2016 το πρώτο νησί της Ελλάδας χωρίς πλαστικές σακούλες. Στο καταπράσινο νησί των Σποράδων υλοποιήθηκε το πρόγραμμα «Αλόννησος χωρίς πλαστικές σακούλες» από το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS και τη MOm/ Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας, με τη συνεργασία του Δήμου Αλοννήσου και τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Thalassa. Στόχος ήταν η δραστική μείωση της χρήσης πλαστικής σακούλας μεταφοράς μιας χρήσης σε ένα νησί με ιδιαίτερη περιβαλλοντική αξία. Οι υπεύθυνοι θεωρούσαν ότι η εφαρμογή του προγράμματος θα συνέβαλλε στην προστασία του παράκτιου και θαλάσσιου περιβάλλοντος της Αλοννήσου, το οποίο φιλοξενεί τον πιο σημαντικό εναπομείναντα πληθυσμό της μεσογειακής φώκιας Monachus monachus. Και τελικά τα κατάφεραν!
Οπως ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες η υπεύθυνη διαχείρισης προγραμμάτων της οργάνωσης Δίκτυο Μεσόγειος SOS Χριστίνα Γαρυφαλλιά, το καλοκαίρι η απουσία της πλαστικής σακούλας στο νησί έφτασε το 90% και η ανταπόκριση των κατοίκων και του δήμου ήταν εξαιρετική. Είχε προηγηθεί βέβαια στο πλαίσιο του προγράμματος η διανομή στα νοικοκυριά του νησιού 2.000 πάνινων τσαντών και σειρά ενημερωτικών και εκπαιδευτικών δράσεων.

 tanea.gr