Χασίς στο σχολείο - Καθοριστικός ο ρόλος και οι ευθύνες των γονέων

Μεγάλες αντιδράσεις προκαλούν η συζήτηση και οι απόψεις ακόμη και υπουργών της κυβέρνησης περί αποποινικοποίησης της χρήσης της κάνναβης.

Κάνναβη ή χασίς ή μαύρο ή κέρατο ή κόλπο ή μελαχρινή ή φούντα ή χόρτο ή μαριχουάνα. Με όποιον τρόπο κι αν το λέει η νεολαία, θεωρείται βέβαιο ότι η χρήση του είναι καθημερινό φαινόμενο μέσα στα σχολεία, ενώ υπάρχουν περιστατικά ακόμη και σε δημοτικά.

Μάλιστα, όπως φαίνεται από το ρεπορτάζ, δεν υπάρχει κανένας ταξικός διαχωρισμός που ίσχυε τη δεκαετία του ‘70 ή και του ‘80. Πλέον η χρήση χασίς σε μαθητές είναι διαδεδομένη ακόμη και σε σχολεία περιοχών που θεωρούνται υψηλού βιοτικού επιπέδου. Δεν υπάρχει μόνο στα Δυτικά, στο Κέντρο ή τα Ανατολικά. Υπάρχει παντού.

Μεγαλώνει ο αριθμός των μαθητών

«Το πρόβλημα με τη χρήση ουσιών στα σχολεία δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο σήμερα, είναι πρόβλημα όπως και στην κοινωνία, έτσι και στα σχολεία» επισημαίνει στην ThessNews ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ενώσεων Συλλόγων Γονέων και Κηδεμόνων, Θανάσης Κοκονάς.
Το ζήτημα πλέον είναι ότι γίνεται ολοφάνερο στην εκπαιδευτική και τη γονεϊκή κοινότητα ότι χρόνο με τον χρόνο ο αριθμός των μαθητών που κάνουν χρήση χασίς είναι μεγαλύτερος. «Μεγαλώνει ο αριθμός των μαθητών που χρόνο με τον χρόνο κάνει χρήση. Στοιχεία επιστημονικά που να το αποδεικνύουν δεν έχουμε στα χέρια μας. Εμπειρικά το βλέπουμε, από εικόνες που μεταφέρουν σύλλογοι στις Ενώσεις και εκείνες στην Ομοσπονδία» αναφέρει ο κ. Κοκονάς.
«Έχουμε περιστατικά και σε δημοτικά σχολεία. Έχουμε συναντήσει εικόνα παιδιών να καπνίζουν μέσα ή έξω από το σχολείο. Σπάνιες περιπτώσεις, αλλά το αναφέρω ως το ξεκίνημα» επισημαίνει ξεκαθαρίζοντας πως δεν πρόκειται απλά για «υποβαθμισμένες περιοχές». Σημειώνει πως «οι εικόνες που μας έρχονται είναι από περιοχές που δεν πάει το μυαλό σου, από την Πυλαία ή από το κέντρο της πόλης. Δεν είναι απαραίτητο ότι τα περιστατικά είναι από περιοχές «υποβαθμισμένες»».

«Συχνό φαινόμενο»

«Γενικά είναι ένα συχνό φαινόμενο στα σχολεία το χασίς. Στο Λύκειο είναι εντονότερο από ό,τι στο Γυμνάσιο» σημειώνει στην ThessNews μαθήτρια της Α’ Λυκείου σε σχολείο της Θεσσαλονίκης. Επισημαίνει πως γίνεται χρήση ακόμη και μέσα στο σχολείο. «Οι μαθητές γνωρίζουμε μεταξύ μας ποιος κάνει, ποιος έχει δοκιμάσει και κάνουν και στο σχολικό ωράριο. Επειδή πλέον είναι συχνό, ξέρουμε όλοι τη μυρωδιά του, οπότε καταλαβαίνουμε πότε γίνεται» αναφέρει χαρακτηριστικά. Συμπληρώνει ότι «στο Γυμνάσιο ήταν λιγότερα τα παιδιά που είχαν δοκιμάσει ή έκαναν, αλλά στο Λύκειο είναι πολύ περισσότερα».
Εξηγώντας τους λόγους που βλέπει τους συμμαθητές της να καταφεύγουν στα ναρκωτικά, σημειώνει πως εξαρτάται από τον χαρακτήρα του καθενός και το πώς επηρεάζεται. «Αυτοί που στρέφονται εκεί είναι είτε επειδή έχουν ανησυχίες για κάποια προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όπως οικονομικά, γιατί υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να βλέπουν ότι δυσκολεύονται οι γονείς τους. Προσπαθούν να ξεφύγουν έτσι, γιατί πιστεύουν ότι τους χαλαρώνει και δεν τους κάνει κακό. Άλλοι απλώς επειδή βλέπουν όλη την κατάσταση και έρχονται σε απόγνωση και άλλοι από περιέργεια και τις παρέες» αναφέρει η νεαρή έφηβη.

Μαγκιά και κουλ

Παράλληλα η μαθήτρια θέτει και το ζήτημα με τους συνδέσμους οπαδών των ομάδων, όπου εκεί φαίνεται πως βρίσκονται εστίες πώλησης και διάθεσης ναρκωτικών ουσιών. «Σε μερικές περιοχές που τα σχολεία είναι κοντά σε συνδέσμους οπαδών, τα παιδιά βρίσκουν το χασίς πάρα πολύ εύκολα. Όσα παιδιά δηλαδή ασχολούνται με τους συνδέσμους μπορούν πολύ εύκολα να το “γνωρίσουν” και να το “συνεχίσουν”» επισημαίνει.
Τι αισθάνονται οι έφηβοι όταν καπνίζουν; «Ως έναν βαθμό είναι αυτό που λέμε μαγκιά, αλλά περισσότερο είναι να δοκιμάσω κάτι διαφορετικό, κάτι πιο κουλ, το παράνομο» αναφέρει. «Υπάρχουν παιδιά που κατακρίνουν την επιλογή ενός μαθητή να καπνίσουν χόρτο και υπάρχουν άλλοι που λένε οκ, καλά κάνει εφόσον το ελέγχει, και υπάρχουν και κάποια παιδιά που είναι αδιάφορα» σχολιάζει για το πώς αντιδρούν οι συμμαθητές τους.. .

Πώληση και έξω από σχολεία

Τα τελευταία χρόνια στο αστυνομικό δελτίο υπάρχουν πολλά περιστατικά με συλλήψεις ακόμη και ανηλίκων για την πώληση χασίς έξω από τα σχολεία. Χαρακτηριστικότερη περίπτωση η συμμορία ανηλίκων στην Αργυρούπολη που διακινούσαν κάνναβη στους μαθητές με αντίτιμο κοσμήματα και αντικείμενα αξίας που αφαιρούσαν από τους γονείς τους.
«Έχουμε πληροφορίες ότι γίνεται αγοραπωλησία και έξω από σχολεία. Δεν υπάρχουν όμως καταγεγραμμένα πραγματικά γεγονότα, που να έχει εντοπιστεί ο άνθρωπος που πουλάει και να γίνει καταγγελία στην αστυνομία και να τον πιάσει. Αλλά η πληροφορία υπάρχει» σημειώνει στην ThessNews o κ. Κοκονάς.
«Δεν έχω δει έξω από το σχολείο να πουλάει κάποιος χασίς, γιατί και οι καθηγητές θα το καταλάβαιναν. Αλλά είναι πολύ εύκολο να το βρεις. Για παράδειγμα, εγώ να πω τώρα ότι θέλω να δοκιμάσω, ξέρω σε ποιον συμμαθητή μου θα απευθυνθώ για να θα με βοηθήσει να βρω. Είναι πολύ εύκολο» σχολιάζει η μαθήτρια Λυκείου.

Όχι στην αποποινικοποίηση

«Δεν θα βοηθήσει η αποποινικοποίηση, αντιθέτως θα γίνει μεγαλύτερο το κακό. Και θα μεγαλώσουν τα ποσοστά των μαθητών που καπνίζουν χασίς και αντίστοιχα περισσότερο θα συνεχίσουν σε άλλα ναρκωτικά» εκτιμά η μαθήτρια.
«Η θέση του γονεϊκού κινήματος είναι όχι σε όλα τα ναρκωτικά. Δεν υπάρχει κανένας διαχωρισμός για μας σε σκληρά και μαλακά ναρκωτικά» υποστηρίζει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Γονέων και Κηδεμόνων.
«Δεν συμφωνούμε με την αποποινικοποίηση του χασίς. Έχουν φέρει τόσα μέτρα που έχουν τσακίσει τη λαϊκή οικογένεια, το μείζον ζήτημα είναι αν θα μπορούμε να έχουμε ελεύθερο το χασίς; Δεν θα ωφελήσει τους νέους, όπως λένε, η αποποινικοποίηση» προσθέτει.

Πιο διαδεδομένο το χασίς

Στην ετήσια έκθεσή του για τα ναρκωτικά στην Ελλάδα το 2017, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας αναφέρει πως η κάνναβη είναι το συχνότερα χρησιμοποιούμενο ναρκωτικό και η χρήση της αφορά κυρίως τους νεαρούς ενήλικες, ηλικίας 15-24 ετών.
Στοιχεία για τη χρήση ναρκωτικών σε μαθητές ηλικίας 15-16 ετών είναι διαθέσιμα για το 2015 μέσα από την έρευνα ESPAD. Η έρευνα πραγματοποιείται στην Ελλάδα ανά τετραετία από το 1999. Το 2015 σχετικά με μία από τις οκτώ βασικές μεταβλητές, συγκεκριμένα τον πειραματισμό ή τη χρήση της κάνναβης, η Ελλάδα βρισκόταν πολύ χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 35 χωρών. Παρ’ όλα αυτά, οι διαχρονικές τάσεις δείχνουν αύξηση της χρήση κάνναβης στους μαθητές από το 2007.
Αναφορικά με τη χρήση άλλων ουσιών, ηρεμιστικών χωρίς ιατρική συνταγή και νέων συνθετικών ναρκωτικών, τα στοιχεία της Ελλάδας ήταν πολύ κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 3% περίπου των Ελλήνων μαθητών ανέφεραν πειραματισμό ή χρήση με συνθετικά κανναβινοειδή. Το κάπνισμα κατά τις 30 τελευταίες ημέρες ήταν παρόμοιο με τον μέσο όρο της έρευνας ESPAD.
Αντίθετα, ο πειραματισμός ή η χρήση εισπνεόμενων διαλυτών ήταν πάνω από τον μέσο όρο των 35 χωρών. Τρία τέταρτα περίπου των Ελλήνων μαθητών ανέφεραν χρήση αλκοόλ στο διάστημα των 30 τελευταίων ημερών, ποσοστό πολύ υψηλότερο του μέσου όρου των άλλων χωρών. Ελαφρά υψηλότερο ποσοστό Ελλήνων μαθητών ανέφεραν επεισόδια υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Επικίνδυνη χρήση ουσιών και τάσεις

Οι έρευνες υπολογισμού της επικίνδυνης χρήσης ουσιών βοηθούν στον εντοπισμό της έκτασης των εδραιωμένων προβλημάτων των χρηστών, ενώ τα στοιχεία για όσους ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά, όταν συνυπολογίζονται με άλλους δείκτες, συμβάλλουν στην κατανόηση της φύσης και των τάσεων της επικίνδυνης χρήσης ουσιών.
Η επικίνδυνη χρήση ουσιών στην Ελλάδα οφείλεται κατά κύριο λόγο στην ενέσιμη χρήση οπιοειδών, κυρίως της ηρωίνης. Το μέγεθος του πληθυσμού που εμφανίζει υψηλού κινδύνου συμπεριφορά εκτιμάται σε ετήσια βάση από το 2002 με τη μέθοδο των πολλαπλών εγγραφών, η οποία εφαρμόζεται σε τρεις πηγές στοιχείων από θεραπευτικές μονάδες.
Τα διαθέσιμα στοιχεία υποδεικνύουν ότι ο αριθμός των υψηλού κινδύνου χρηστών ηρωίνης έχει μειωθεί από το 2010. Η ηρωίνη παραμένει η κυριότερη αιτία αναζήτησης εξειδικευμένης θεραπείας στην Ελλάδα. Ο αριθμός, όμως, των ατόμων που ξεκινούν θεραπεία για πρώτη φορά με κύρια ουσία την ηρωίνη έχει υποδιπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για την κάνναβη έχει αυξηθεί.
Οι χρήστες ηρωίνης που ξεκινούν θεραπεία είναι γενικά μεγαλύτεροι σε ηλικία από τους αντίστοιχους χρήστες κάνναβης. Τα τελευταία χρόνια η ένεση ως ο κύριος τρόπος χρήσης της ηρωίνης έχει μειωθεί από το 44 % το 2006 στο 33 % το 2015, ενώ συχνότερη είναι η χρήση από τη μύτη. Περίπου ένας στους δέκα θεραπευόμενους είναι γυναίκα — το ποσοστό όμως ποικίλλει ανάλογα με την κύρια ουσία και τον τύπο θεραπείας .

«Επικίνδυνη» η εφηβεία
Ο ρόλος της οικογένειας και η διάλυση των «μύθων»

Η πιο ευάλωτη ηλικία για να «πέσει» κανείς στις ψυχοτρόπες ουσίες και τα ναρκωτικά είναι η εφηβεία, σύμφωνα με τους ειδικούς. «H εφηβεία είναι επικίνδυνη ηλικία λόγω των ραγδαίων αλλαγών στη βιολογία του ανθρώπου, άρα και πιο ευάλωτη» σημειώνει στην ThessNews η κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, Μαρία Κουρλή. Σημειώνει ότι η έντονη σύγκρουση με τους γονείς, οι απογοητεύσεις, η περιέργεια και ο πειραματισμός μπορεί να ωθήσουν τους νέους στη χρήση ναρκωτικών ουσιών.
«Οι έφηβοι είναι επιρρεπείς στα ναρκωτικά, γιατί είναι μια περίοδος που υπάρχει τάση για εξερεύνηση, για μια αντίδραση στις δομές της εξουσίας και μια αναζήτηση εναλλακτικών οδών. Είναι μια περίοδος με μεγάλες ψυχολογικές ανάγκες. Πολλές φορές το περιβάλλον δεν βοηθάει έναν έφηβο να διαχειριστεί τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα του, την ψυχολογία του, τον κοινωνικό του περίγυρο και μπορεί να αρχίσει να ψάχνει, να πειραματίζεται, να εξερευνά οποιονδήποτε τρόπο θεωρεί ότι είναι πρόσφορος» εξηγεί από τη μεριά του ο ψυχίατρος Γεώργιος Φλώρος.
«Πολλές φορές υπάρχουν παράγοντες που ξεκινούν μέσα στην οικογένεια στο πλέγμα των σχέσεων. Η εφηβεία είναι μια ηλικία στην οποία ο έφηβος θα έρθει να συγκρουστεί με τα γονεϊκά πρότυπα και να τα καταρρίψει. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό στους εφήβους είναι η έμφυτη τάση να αναπτύξει και να διαχωρίσει το πρόσωπό του από αυτό των γονέων, με σκοπό να διαμορφωθεί η ταυτότητά του» συμπληρώνει η κ. Κουρλή.

«Ανώριμος» εγκέφαλος

Σύμφωνα με την κλινική ψυχολόγο, η χρήση χασίς ξεκινά από την ηλικία των 13-14 χρονών, είτε περιστασιακά, μια φορά την εβδομάδα ή τον μήνα, ή η χρήση μπορεί να είναι συστηματική και ένα ποσοστό εξ αυτών  να κάνει έστω για δοκιμή και ένα άλλο ναρκωτικό.
Υποστηρίζει πως τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για παραβατική συμπεριφορά, αλλά σε αυτήν την ηλικία ο εγκέφαλος είναι «ανώριμος». «Τα παιδιά έχουν την αίσθηση της παντοδυναμίας. Ότι μπορούν να το σταματήσουν όποτε το θελήσουν, ότι το κάνουν για την παρέα και δεν τους επηρεάζει και πιστεύουν ότι θα έχουν τη δύναμη να το κόψουν» εξηγεί.

Επιπτώσεις στην υγεία

Ο ψυχίατρος κ. Φλώρος τονίζει πως οι επιπτώσεις στην υγεία και στο σώμα ενός εφήβου από τη χρήση χασίς μπορεί να είναι είτε άμεσες είτε μεσοπρόθεσμες. «Η χρήση χασίς προκαλεί μια μικρή έκπτωση στην άμεση μνήμη, αυξάνει την όρεξη, τη λίμπιντο και δημιουργεί τεχνητό αίσθημα χαλάρωσης, με την έννοια ότι παύουν να σε απασχολούν κάποιες σκέψεις, και σπανιότερα δυσμενείς άμεσες επιπτώσεις, όπως παραισθήσεις, και μεγάλο αποπροσανατολισμό και αποσύνδεση από το περιβάλλον» αναφέρει.
«Έχουν βγει μελέτες που δείχνουν ότι όταν υπάρχει μια παρατεταμένη χρήση χασίς από την εφηβεία, τότε υπάρχει μια έκπτωση της νοητικής λειτουργίας σε βάθος χρόνου, πολύ μεγαλύτερη αν η χρήση χασίς είχε ξεκινήσει σε μεγαλύτερη ηλικία. Υπάρχει μια ευαλωτότητα στον εγκέφαλο του εφήβου που σε βάθος χρόνου μπορεί να είναι περισσότερο καταστροφική» προσθέτει.

Από το χασίς στην ηρωίνη

Ο έφηβος που κάνει χρήση χασίς είναι και ένας εν δυνάμει χρήστης και άλλων ναρκωτικών ουσιών τονίζει η κ. Κουρλή. «Ένα ποσοστό δοκιμάζουν και άλλες ουσίες. Ένα ποσοστό θα καταλήξει στην ηρωίνη. Κανένα παιδί δεν ξεκινά τη χρήση με ηρωίνη» αναφέρει.
«Όχι απαραίτητα ότι κάποιος που κάνει χασίς θα κάνει και ηρωίνη, όμως πάντα ισχύει το αντίστροφο. Όσοι έχουν κάνει ηρωίνη έχουν ξεκινήσει από το χασίς» σχολιάζει από τη μεριά του ο κ. Φλώρος. «Δεν υπάρχει βιολογικός εθισμός στο χασίς, όπως τα οπιοειδή. Δηλαδή ότι ξυπνάς μια μέρα και δεν μπορείς να νιώσεις στοιχειωδώς καλά αν δεν πάρεις τη δόση σου. Περισσότερο είναι ένας ψυχολογικός εθισμός» προσθέτει.

ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Πώς θα καταλάβεις το παιδί σου

Στα παιδιά που κάνουν χρήση χασίς επέρχεται κάποια αλλαγή. «Τα παιδιά αρχίζουν να κρύβουν περισσότερο πού πάνε, τι κάνουν, με ποιον είναι, επειδή το χασίς έχει κάποια οσμή φοράνε κάποια αρώματα όταν επιστρέφουν στο σπίτι, προτιμούν να πλένουν κάποια ρούχα μόνοι τους ή να φαίνεται ότι έχουν λερωθεί με κάτι για να μην αντιληφθεί ο γονιός ότι κάτι έχει συμβεί» εξηγεί ο ψυχίατρος. Κάνει λόγο για περίεργες, αλλοπρόσαλλες αντιδράσεις στη διάρκεια την ημέρας, μεταπτώσεις μεταξύ γέλιου και κλάματος από τους εφήβους, που μπορούν να κινήσουν την προσοχή των γονέων. Σε μερικές περιπτώσεις μπορούν να προκληθούν κρίσεις πανικού και κατάθλιψης, ακόμη και ψύχωσης.
Από τη μεριά της η ψυχολόγος θέτει το θέμα του ρόλου της οικογένειας και της ποιότητας της σχέσης με το παιδί. «Το πώς θα περάσει ένα παιδί την παιδική ηλικία είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχος που θα το προστατέψει ακόμη και αν εκτεθεί και δοκιμάσει κάτι, να μη μείνει σε αυτό ή ακόμη και να μη δοκιμάσει» σημειώνει εξηγώντας πως το παιδί αν δεχτεί μεγάλη επικριτικότητα και μέσω αυτής νιώσει την απόρριψη από τους γονείς και δημιουργηθεί ένα χάσμα στην επικοινωνία, θα έχει ως επίπτωση τη χαμηλή αυτοεκτίμησή του, άρα θα είναι και πιο επιρρεπής στη χρήση ναρκωτικών ουσιών αλλά και εν γένει σε πράξεις παραβατικότητας.
«Οι γονείς δεν είναι όλοι ίδιοι. Υπάρχουν γονείς που προσέχουν πάρα πολύ τις συμπεριφορές των παιδιών και μπορούν να καταλάβουν και τις μικρές διαφορές τους και υπάρχουν και οι γονείς που επειδή έχουν μια άρνηση και δυσκολεύονται να αποδεχθούν και να αντιμετωπίσουν όλο αυτό το πρόβλημα, με έναν ψυχολογικό μηχανισμό είναι σαν να κλείνουν τα μάτια τους σε αυτό.  Ένα παιδί όταν έχει μια ανοικτή σχέση με τον γονιό, και ο γονιός θα καταλάβει  πιο εύκολα την αλλαγή του παιδιού αλλά και το παιδί θα φέρει πιο εύκολα τις σχετικές πληροφορίες» αναφέρει η κ. Κουρλή.
«Χρειάζεται επιμόρφωση των παιδιών . Έχει περάσει μια εικόνα ότι η κάνναβη είναι κάτι φυτικό, άρα είναι φυσικό, δεν κάνει κακό, δεν είναι χάπια, είναι σαν το τσιγάρο, οπότε δεν κινδυνεύεις. Ότι είναι πιο αθώο. Όμως αυτό δεν ισχύει. Αντίθετα επειδή δεν είναι τυποποιημένο, δεν ξέρουμε πώς καλλιεργείται και τι περιεκτικότητες έχει, και γίνεται τελικά πιο επικίνδυνο» καταλήγει από τη μεριά του ο κ. Φλώρος.

Από το φύλλο της THESSNEWS #76 (20/10/2017)

                    thessnews.gr