Πολιτικές παρεμβάσεις και διαφθορά κυριαρχούν στο μηχανισμό
Στο πόρισμα που
συνέταξαν τα στελέχη του ΔΝΤ και της Ε.Ε. καταγράφονται όλα τα
προβλήματα του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού του υπουργείου.
Δεν βλέπει τέλος στη διαφθορά και στις πολιτικές επεμβάσεις στο φοροεισπρακτικό μηχανισμό η τρόικα, με αποτέλεσμα η αναποτελεσματικότητα στους ελέγχους να κυριαρχεί, η φοροδιαφυγή να «οργιάζει» και τα έσοδα να συνεχίζουν την ελεύθερη πτώση τους. Λόγω δε της βραδύτητας των μεταρρυθμίσεων βάζει, για μια ακόμη φορά, «φρένο» στα σενάρια για νέες ρυθμίσεις και αμνηστίες, ζητώντας παράλληλα να συνεχιστούν οι ποινικές διώξεις κατά των οφειλετών.
Από την άλλη πλευρά καυτηριάζει τις σημαντικές καθυστερήσεις που καταγράφονται στην επιστροφή του ΦΠΑ στις επιχειρήσεις που τις φέρνουν σε λιγότερη ανταγωνιστική θέση σε σχέση με τις επιχειρήσεις άλλων χωρών, καθώς και του φόρου εισοδήματος στους φορολογούμενους. Ειδικά δε για τις καθυστερήσεις στην επιστροφή του ΦΠΑ επισημαίνουν ότι το κράτος θα πρέπει να «τιμωρείται».
Στο πόρισμα - σοκ που συνέταξαν τα στελέχη του ΔΝΤ και της Ε.Ε. κατά την τέταρτη κοινή αποστολή τεχνικής βοήθειας στην Αθήνα από τις 21 ώς τις 31 Ιανουαρίου 2013, το οποίο και τέθηκε υπόψη της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών, καταγράφονται όλα τα προβλήματα του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού του υπουργείου και υπογραμμίζεται η ανάγκη στροφής σε ελέγχους βάσει ανάλυσης κινδύνου, ώστε να επικεντρωθούν στις πλέον προσοδοφόρες υποθέσεις, ενώ υπενθυμίζεται η δέσμευση έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013 (δηλαδή σήμερα) να έχει νομοθετηθεί η κατάργηση της υποχρέωσης να ελέγχονται όλες οι φορολογικές δηλώσεις για τα προηγούμενα 10 έτη.
ΔΝΤ και Ε.Ε. καλούν μάλιστα την κυβέρνηση να «αλλάξει τροχιά», προχωρώντας έως το τέλος Φεβρουαρίου στην ίδρυση μιας νέας ημι-αυτόνομης υπηρεσίας Δημοσίων Εσόδων που θα είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα το Μάρτιο του 2014.
Η νέα υπηρεσία θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ειδικό κονδύλι που ψηφίζει η Βουλή και εγκρίνει ο υπουργός Οικονομικών, δεν θα υπόκειται στην εν γένει νομοθεσία και τους κανόνες δημόσιας διοίκησης, ενώ σε αυτή θα μπορούν να μετέχουν και πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα που θα υπόκεινται στους κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας, θα έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα είτε για διοικητικές αποφάσεις είτε την ακολουθούμενη πολιτική.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται είναι απαραίτητο η φορολογική διοίκηση να μεταμορφωθεί εκ βάθρων, καθώς σήμερα χαρακτηρίζεται αρνητικά από τυπολατρία, περιττή γραφειοκρατία, αναποτελεσματικότητα, πολιτικές παρεμβάσεις και διαφθορά, ώστε να εξελιχθεί σε μια σύγχρονη δομή η οποία εξασφαλίζει επαρκή έσοδα στο κράτος και ταυτόχρονα διασφαλίζει δίκαιη και ισότιμη μεταχείριση σε όλους τους φορολογούμενους.
Αξίζει άλλωστε να σημειωθεί ότι κατά την τρόικα «οι προτάσεις για την απόδοση στο νέο ΓΓΔΕ περισσότερης αυτονομίας δεν βρίσκονται στη σωστή τροχιά», ενώ ορισμένοι ιδιαίτερα νευραλγικοί τομείς παραμένουν σήμερα υποστελεχωμένοι.
Παρ' όλα αυτά το κλιμάκιο του ΔΝΤ και της Ε.Ε. καλεί άμεσα την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να προχωρήσει στα εξής βήματα:
1) Είσπραξη οφειλών
«Φρένο» βάζουν εξάλλου οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ και της Ε.Ε. σε οποιαδήποτε σχέδια νέων ρυθμίσεων, αφού στην έκθεση υπογραμμίζονται τα εξής:
Δυσοίωνες προβλέψεις
Με βάση το πόρισμα που συνέταξαν οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ και της
Ε.Ε. είναι «αρκετά απίθανο να επιτευχθούν οι στόχοι είσπραξης για το
2013 αν δεν υπάρξουν άμεσες παρεμβάσεις».
Συγκεκριμένα στην έκθεση αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «ορίστηκαν στόχοι για την είσπραξη νέων και παλαιών οφειλών για όλες τις ΔΟΥ (συμπεριλαμβανομένης και της Μονάδας Μεγάλων Οφειλετών) με βάση τις προγραμματικές δεσμεύσεις για το 2013. Το προσωπικό πρώτης γραμμής, όμως, θεωρεί τους στόχους αυτούς μη-ρεαλιστικούς. Επί παραδείγματι, οι εσωτερικές προβλέψεις του ΥΠΟΙΚ για την είσπραξη οφειλών παρελθόντων ετών, εντός του 2013, εμφανίζουν προσδοκώμενο αποτέλεσμα για ολόκληρο το έτος 1,176 δισ. ευρώ έναντι προγραμματικής δέσμευσης 1,900 δισ. ευρώ.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι το προσωπικό πρώτης γραμμής θεωρεί την εσωτερική πρόβλεψη ως το ρεαλιστικό στόχο και μετρά τις επιδόσεις έναντι αυτού και όχι έναντι των επισήμων προγραμματικών δεσμεύσεων». Η Μονάδα ολοκλήρωσε 765 υποθέσεις μεγάλων οφειλετών το 2012, στις οποίες αντιστοιχεί συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος 16,4 δισ. ευρώ από τις οποίες τελικά εισπράχθηκαν μόνον 80,53 εκατομμύρια ευρώ (0,5%). ’λλα 10,3 εκατομμύρια εισπράχθηκαν από παράλληλες ενέργειες διασταύρωσης στοιχείων στις οποίες προέβη, για υποθέσεις όμως που δεν περιλαμβάνονταν στις επιλεγείσες υποθέσεις των 1.500 μεγάλων οφειλετών.
Η χαμηλή εισπραξιμότητα οφείλεται στο ότι οι περισσότερες οφειλές είναι ανεπίδεκτες είσπραξης (πτωχεύσεις, εκκαθαρίσεις, ΔΕΚΟ, και πολύ μεγάλες οφειλές που αντιστοιχούν στην επιβολή μη-ρεαλιστικών προστίμων και ποινών για παραβάσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συνεχιστούν οι ενέργειες, προκειμένου να καθαριστεί το χαρτοφυλάκιο οφειλών από αυτές τις μεγάλες μη-εισπράξιμες οφειλές, όμως το κύριο επίκεντρο της προσοχής πρέπει επειγόντως να μετατοπιστεί στη διαχείριση των μεγαλύτερων σε ύψος εισπράξιμων οφειλών.
Θα πρέπει να αναφερθεί, άλλωστε, ότι με βάση την ανάλυση του εθνικού χαρτοφυλακίου οφειλών την οποία διενήργησε το ΥπΟικ, οι 1.500 μεγαλύτερες εισπράξιμες οφειλές αντιστοιχούν σε ένα επιμέρους σύνολο οφειλετών έκαστος των οποίων οφείλει κατ' ελάχιστον 600.000 ευρώ, με συνολικό ύψος ανεξόφλητου χρέους περίπου 5,5 δισ. ευρώ. Οι υποθέσεις αυτές πρέπει να μεταφερθούν άμεσα στη Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών.
Από την άλλη πλευρά οι ΔΟΥ θα πρέπει να επικεντρωθούν στις νέες οφειλές και στο επιμέρους σύνολο που προσδιορίστηκε εισπράξιμων οφειλών χαμηλότερων από αυτές που ελέγχει η ανωτέρω Μονάδα.
Αλλά κατά τους ελεγκτές και τα συνολικά έσοδα υπό τη δικαιοδοσία της ΔΟΥ Μεγάλων Επιχειρήσεων παραμένουν χαμηλά. Με βάση τους στόχους πρόβλεψης εσόδων για το 2012, είναι περίπου 20% του συνόλου των φορολογικών εσόδων.
Νέο πλαίσιο ελέγχων
Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα και στόχοι θα πρέπει, κατά το ΔΝΤ και την Ε.Ε., να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο για τους ελέγχους. Τα στελέχη τους μάλιστα προτείνουν στο οικονομικό επιτελείο να προχωρήσει σε μία προσέγγιση του ελέγχου βάσει ανάλυσης κινδύνου, ώστε οι ελεγκτικοί πόροι να επικεντρωθούν στις πλέον προσοδοφόρες υποθέσεις.
Aλλωστε, από τα στοιχεία που συγκέντρωσαν, διαπίστωσαν ότι μόνο το 38% των στοχευμένων ελέγχων ολοκληρώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2012, ενώ παρατηρείται μία κορύφωση με 131 ελέγχους τον Ιούνιο του 2012, οπότε ήταν και ο μόνος μήνας στον οποίο η απόδοση ξεπέρασε τις 100 υποθέσεις.
Προκειμένου όμως να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2013 θα χρειαστεί, κατά την τρόικα, να ολοκληρώνονται περισσότεροι από 200 έλεγχοι κάθε μήνα.
Καθυστερήσεις
Οι αναιμικές επιδόσεις της οικονομίας είχαν ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να προκύψει μεγάλο πλήθος αιτήσεων επιστροφής φόρου εισοδήματος τόσο από τα φυσικά, όσο και τα νομικά πρόσωπα.
Το ΔΝΤ και η Ε.Ε. διαπίστωσαν ότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στην πληρωμή συσσωρευμένων επιστροφών στα νομικά πρόσωπα, περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ και περίπου 4,6 εκατομ. ευρώ στα φυσικά, ενώ σε περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ ανέρχονται οι επιστροφές από το φόρο ακίνητης περιουσίας.
Οι εξηγήσεις που δόθηκαν για τις καθυστερήσεις αφορούν, μεταξύ άλλων:
(α) ανεπαρκή προϋπολογισμό στις ΔΟΥ για την έγκαιρη πληρωμή όλων των επιστροφών,
(β) η ΓΓΦΤ δεν θεωρεί τις υποθέσεις αυτές ως υποθέσεις προτεραιότητας,
(γ) έλλειψη προσωπικού στις ΔΟΥ και
(δ) οι φορολογούμενοι πρέπει να προσκομίσουν τα πρωτότυπα παραστατικά στη ΔΟΥ.
Κατά την τρόικα μόνο η ηλεκτρονική υποβολή των παραστατικών από τους φορολογούμενους θα μπορούσε να συμβάλει περαιτέρω στην επιτάχυνση της επεξεργασίας των επιστροφών και να περιορίσει τις περιττές διοικητικές διατυπώσεις, αφού ακόμη και η ιεράρχηση της διεκπεραίωσης των επιστροφών είναι στη διακριτική ευχέρεια των ΔΟΥ.
Τα στελέχη του ΥΠΟΙΚ παραδέχθηκαν, μάλιστα, ότι δεν έχουν δοθεί συγκεκριμένες οδηγίες στους προϊσταμένους των ΔΟΥ σχετικά με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων στις επιστροφές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προϋποθέσεις διακριτικής και άνισης μεταχείρισης των επιχειρήσεων. Γι αυτό προτείνεται να θεσπιστεί μια νέα αντικειμενική μέθοδος βασισμένη σε κριτήρια κινδύνου. Στις περιπτώσεις όμως που θα εφαρμόζεται μέθοδος ανάλυσης και διαχείρισης κινδύνου στον τομέα των επιστροφών φόρων, τα κριτήρια κινδύνου και η στάθμισή τους πρέπει να θεωρούνται αυστηρώς εμπιστευτικά και να αλλάζουν σε τακτική βάση.
Προβληματισμός για την πορεία είσπραξης εσόδων από ΦΠΑ και ειδικούς φόρους
Αγωνία και προβληματισμός επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης για την πορεία των δημοσίων εσόδων, καθώς από την αρχή του έτους καταγράφονται σημαντικές αποκλίσεις ειδικά από τις «πηγές» του ΦΠΑ και των ΕΦΚ.
Οι αστοχίες που υπάρχουν, καθώς και η αναζήτηση των αιτίων τέθηκαν για μια ακόμη φορά χθες στο επίκεντρο ευρείας σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του υπουργού Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα και με τη συμμετοχή του αρμόδιου επί των εσόδων υφυπουργού, Γ. Μαυραγάνη, του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων και ανώτατων υπηρεσιακών παραγόντων.
Ο γενικός γραμματέας Εσόδων, Χάρης Θεοχάρης,
κάλεσε σε συστράτευση όλους τους εργαζόμενους του ΥΠΟΙΚ για την επίτευξη
των στόχων του
προϋπολογισμού.
Στη σύσκεψη αποφασίστηκε η δραστηριοποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού και η εντατικοποίηση των ελέγχων, ενώ προς την κατεύθυνση αυτή ο κ. Θεοχάρης κάλεσε σε «συστράτευση» όλους τους εργαζόμενους για την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού.
Σε επιστολή που απέστειλε μάλιστα προς όλους τους εργαζόμενους του υπουργείου ο κ. Θεοχάρης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι θα πρέπει να σταθούν στο πλευρό των φορολογουμένων, των εργοδοτών που δοκιμάζονται, αλλά και των οικογενειών που πιέζονται καθημερινά.
Από την άλλη, πάντως, πλευρά το οικονομικό επιτελείο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην είσπραξη των ληξιπροθέσμων οφειλών, ειδικά δε από τις πιο «πλούσιες» ΔΟΥ της χώρας, οι οποίες πάντως, με βάση τα στοιχεία του 2012, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 28 μεγαλύτερες ΔΟΥ είχαν στόχο να εισπράξουν συνολικά 709 εκατ. ευρώ, από το σύνολο των 56,6 δισ. ληξιπροθέσμων χρεών, όμως τελικά εισπράχθηκε το 58,1%, αυτών δηλαδή 398 εκατ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι χαμηλά ποσοστά πληρωμών καταγράφονται στη ΔΟΥ Ψυχικού (46,3%), Αμαρουσίου (51,3%), Παλλήνης (52,7%), στην Α' ΔΟΥ Αθηνών (43,7%), ενώ αντίθετα πιο θετικά είναι τα αποτελέσματα όσον αφορά στην είσπραξη χρεών στη ΔΟΥ Αχαρνών (65,3%), στη ΔΟΥ Αγ. Παρασκευής (64,5%), στην Α' ΔΟΥ Σερρών (72,8%) και στη ΔΟΥ Ελευσίνας (62,5%).
Θα πρέπει εξάλλου να αναφερθεί ότι η ΔΟΥ Μεγάλων Επιχειρήσεων εισέπραξε 77 εκατ. ευρώ από «παλαιά» χρέη έναντι στόχου 133,8 εκατ. ευρώ (57,5%).
Εμβάσματα
Συνολικά 9.000 φορολογούμενοι, από τους περίπου 25.000 καταθέτες που ελέγχονται για τα εμβάσματα που έστειλαν στο εξωτερικό την τριετία 2009-2011, έχουν υποβάλει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά στις αρμόδιες ΔΟΥ προκειμένου να δικαιολογήσουν την προέλευση των χρημάτων τους.
Καθυστερούν οι επιστροφές φόρων σε εξαγωγείς
Σημαντικές καθυστερήσεις στην επιστροφή ΦΠΑ προς εξαγωγείς και άλλες
επιχειρήσεις διαπιστώνουν τα κλιμάκια του ΔΝΤ και της Ε.Ε.,
υπογραμμίζοντας μάλιστα στο πόρισμά τους ότι «οι επιχειρήσεις αυτές
αναγκάζονται να προ-χρηματοδοτήσουν το ΦΠΑ και συνεπώς βρίσκονται σε
λιγότερο ανταγωνιστική θέση σε σύγκριση με επιχειρήσεις άλλων χωρών».
Υπενθυμίζεται ότι οι σωρευμένες υποθέσεις επιστροφής του ΦΠΑ στις 31
Δεκεμβρίου 2012 αφορούσαν ποσό ύψους 1,74 δισεκατομμυρίου ευρώ. Η
κατάσταση φυσικά αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη διοικητική πρακτική
να ελέγχονται όλες οι αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ, καθώς και στο γεγονός ότι
ο σχετικός προϋπολογισμός που έχει στη διάθεσή της η κάθε ΔΟΥ δεν
επαρκεί για την έγκαιρη καταβολή όλων των επιστροφών. Είναι
χαρακτηριστικό ότι για τις περισσότερες εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής
(7.523) η έγκριση επιστροφής (ΑΦΕΚ) δεν έχει εκδοθεί, καθώς για τις
αιτήσεις αυτές εκκρεμεί έλεγχος, ενώ για ένα άλλο σημαντικό πλήθος
αιτήσεων (4.161) το ΑΦΕΚ εκδόθηκε, αλλά τα ποσά δεν καταβλήθηκαν.
Για να επιταχυνθεί, λοιπόν, η διαδικασία επιστροφής ΦΠΑ και να βελτιωθεί η ρευστότητα των υπόχρεων ΦΠΑ πρέπει να υιοθετηθεί προσέγγιση βάσει ανάλυσης κινδύνου, για τους σκοπούς της έγκρισης των αιτήσεων επιστροφής ΦΠΑ, αλλά και να δεσμεύεται επαρκής σχετικός προϋπολογισμός.
Στο πλαίσιο πάντως αυτό, ΔΝΤ και Ε.Ε. καλούν το οικονομικό επιτελείο να επιταχυνθεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2013 η επικύρωση των επιστροφών ΦΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια η επιλογή των προς έλεγχο υποθέσεων επιστροφής ΦΠΑ πρέπει να συνδυαστεί με προληπτικά μέτρα κατά της απάτης ΦΠΑ και με μέτρα έγκαιρου εντοπισμού της.
Θα πρέπει, πάντως, να υπογραμμιστεί ότι στο πόρισμα επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι «το δικαίωμα των φορολογουμένων σε επιστροφή ΦΠΑ υπόκειται σε παραγραφή μετά την παρέλευση υπερβολικά σύντομης προθεσμίας. Οι αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ παραγράφονται μετά από 3,5 χρόνια».
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΣ - gkouros@naftemporiki.gr
Δεν βλέπει τέλος στη διαφθορά και στις πολιτικές επεμβάσεις στο φοροεισπρακτικό μηχανισμό η τρόικα, με αποτέλεσμα η αναποτελεσματικότητα στους ελέγχους να κυριαρχεί, η φοροδιαφυγή να «οργιάζει» και τα έσοδα να συνεχίζουν την ελεύθερη πτώση τους. Λόγω δε της βραδύτητας των μεταρρυθμίσεων βάζει, για μια ακόμη φορά, «φρένο» στα σενάρια για νέες ρυθμίσεις και αμνηστίες, ζητώντας παράλληλα να συνεχιστούν οι ποινικές διώξεις κατά των οφειλετών.
Από την άλλη πλευρά καυτηριάζει τις σημαντικές καθυστερήσεις που καταγράφονται στην επιστροφή του ΦΠΑ στις επιχειρήσεις που τις φέρνουν σε λιγότερη ανταγωνιστική θέση σε σχέση με τις επιχειρήσεις άλλων χωρών, καθώς και του φόρου εισοδήματος στους φορολογούμενους. Ειδικά δε για τις καθυστερήσεις στην επιστροφή του ΦΠΑ επισημαίνουν ότι το κράτος θα πρέπει να «τιμωρείται».
Στο πόρισμα - σοκ που συνέταξαν τα στελέχη του ΔΝΤ και της Ε.Ε. κατά την τέταρτη κοινή αποστολή τεχνικής βοήθειας στην Αθήνα από τις 21 ώς τις 31 Ιανουαρίου 2013, το οποίο και τέθηκε υπόψη της ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών, καταγράφονται όλα τα προβλήματα του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού του υπουργείου και υπογραμμίζεται η ανάγκη στροφής σε ελέγχους βάσει ανάλυσης κινδύνου, ώστε να επικεντρωθούν στις πλέον προσοδοφόρες υποθέσεις, ενώ υπενθυμίζεται η δέσμευση έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013 (δηλαδή σήμερα) να έχει νομοθετηθεί η κατάργηση της υποχρέωσης να ελέγχονται όλες οι φορολογικές δηλώσεις για τα προηγούμενα 10 έτη.
ΔΝΤ και Ε.Ε. καλούν μάλιστα την κυβέρνηση να «αλλάξει τροχιά», προχωρώντας έως το τέλος Φεβρουαρίου στην ίδρυση μιας νέας ημι-αυτόνομης υπηρεσίας Δημοσίων Εσόδων που θα είναι σε πλήρη επιχειρησιακή ετοιμότητα το Μάρτιο του 2014.
Η νέα υπηρεσία θα πρέπει να χρηματοδοτείται από ειδικό κονδύλι που ψηφίζει η Βουλή και εγκρίνει ο υπουργός Οικονομικών, δεν θα υπόκειται στην εν γένει νομοθεσία και τους κανόνες δημόσιας διοίκησης, ενώ σε αυτή θα μπορούν να μετέχουν και πρόσωπα του ιδιωτικού τομέα που θα υπόκεινται στους κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας, θα έχουν συμβουλευτικό χαρακτήρα είτε για διοικητικές αποφάσεις είτε την ακολουθούμενη πολιτική.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται είναι απαραίτητο η φορολογική διοίκηση να μεταμορφωθεί εκ βάθρων, καθώς σήμερα χαρακτηρίζεται αρνητικά από τυπολατρία, περιττή γραφειοκρατία, αναποτελεσματικότητα, πολιτικές παρεμβάσεις και διαφθορά, ώστε να εξελιχθεί σε μια σύγχρονη δομή η οποία εξασφαλίζει επαρκή έσοδα στο κράτος και ταυτόχρονα διασφαλίζει δίκαιη και ισότιμη μεταχείριση σε όλους τους φορολογούμενους.
Αξίζει άλλωστε να σημειωθεί ότι κατά την τρόικα «οι προτάσεις για την απόδοση στο νέο ΓΓΔΕ περισσότερης αυτονομίας δεν βρίσκονται στη σωστή τροχιά», ενώ ορισμένοι ιδιαίτερα νευραλγικοί τομείς παραμένουν σήμερα υποστελεχωμένοι.
Παρ' όλα αυτά το κλιμάκιο του ΔΝΤ και της Ε.Ε. καλεί άμεσα την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να προχωρήσει στα εξής βήματα:
1) Είσπραξη οφειλών
- να ανανεωθεί η Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών με επίκεντρο τις εισπράξιμες μεγάλες οφειλές,
- να στελεχωθεί πλήρως η Μονάδα και να συσταθεί παράλληλα δεύτερη «Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών» για τη μεγιστοποίηση της είσπραξης οφειλών από τις 1.500 μεγαλύτερες εισπράξιμες οφειλές κατά το 2013.
- να καταργηθεί η υποχρέωση ελέγχου από τη ΔΟΥ μεγάλων φορολογούμενων των φορολογικών δηλώσεων των τελευταίων δέκα ετών.
- να εφαρμοστεί το σύστημα επιλογής υποθέσεων προς έλεγχο βάσει κανόνων έως το τέλος Φεβρουαρίου 2013.
- να δημοσιευθεί η υπουργική Απόφαση για την υλοποίηση Μεθόδων Εμμέσων Ελέγχων.
- να μετακινηθούν 19 επιπλέον ελεγκτές στο ΔΕΚ Αθηνών και 11 στο Θεσσαλονίκης.
- τα αποτελέσματα των ελέγχων που διενεργούνται στη διευρυμένη δεξαμενή υποθέσεων να παρακολουθούνται στενά και να αναπροσαρμοστούν τα κριτήρια επιλογής, ιδιαίτερα εκείνα που αφορούν σε ελεύθερους επαγγελματίες (π.χ. γιατρούς, δικηγόρους).
- να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες για να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί η υποχρεωτική διαδικασία διοικητικής επίλυσης διαφορών που απαιτείται δυνάμει του μνημονίου.
- να επιταχυνθεί η εξωτερική πρόσληψη των επιπλέον 200 νέων ελεγκτών ώστε να διασφαλιστεί η εκπλήρωση της δεσμευτικής υποχρέωσης που έχει αναληφθεί για το τέλος Μαρτίου.
- να αυξηθεί ο αριθμός των εξωτερικά προσλαμβανόμενων ελεγκτών (ιδιώτες) εντός του πλαισίου των περιορισμών που ισχύουν για το σύνολο της κυβέρνησης ως προς την ιεράρχηση προτεραιοτήτων και τις προσλήψεις (την περίοδο 2013-14 θα χρειαστούν επιπλέον 500 εξωτερικά προσλαμβανόμενοι ελεγκτές ετησίως - μάλιστα ευκταίο θα ήταν πολλοί από αυτούς να διαθέτουν πτυχίο νομικής).
«Φρένο» βάζουν εξάλλου οι εμπειρογνώμονες του ΔΝΤ και της Ε.Ε. σε οποιαδήποτε σχέδια νέων ρυθμίσεων, αφού στην έκθεση υπογραμμίζονται τα εξής:
- «η κυβέρνηση δεν θα εισαγάγει καμία νέα ρύθμιση, προκειμένου να εισπράξει ληξιπρόθεσμες φορολογικές οφειλές ή ασφαλιστικές εισφορές ούτε θα παρατείνει τις υφιστάμενες ρυθμίσεις,
- η δέσμευση να μην υιοθετηθούν νέες φορολογικές αμνηστίες, ούτε να παραταθούν οι τρέχουσες αμνηστίες για την είσπραξη φόρων και ασφαλιστικών εισφορών κατά τα έτη που καλύπτονται από το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής,
- η θέσπιση του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου για την εξασφάλιση άμεσου ή έμμεσου κεντρικού μητρώου τραπεζικών λογαριασμών.
- η ολοκλήρωση της αναθεώρησης της πολιτικής και των διαδικασιών για τη διαγραφή φορολογικών οφειλών, και διατύπωση συστάσεων προκειμένου να διευκολυνθεί η δραστική διαχείριση φορολογικών οφειλών με πραγματικές προοπτικές είσπραξης και να διερευνηθούν τρόποι χειρισμού των ανεπίδεκτων είσπραξης - ως τέλος Φεβρουαρίου 2013».
Συγκεκριμένα στην έκθεση αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «ορίστηκαν στόχοι για την είσπραξη νέων και παλαιών οφειλών για όλες τις ΔΟΥ (συμπεριλαμβανομένης και της Μονάδας Μεγάλων Οφειλετών) με βάση τις προγραμματικές δεσμεύσεις για το 2013. Το προσωπικό πρώτης γραμμής, όμως, θεωρεί τους στόχους αυτούς μη-ρεαλιστικούς. Επί παραδείγματι, οι εσωτερικές προβλέψεις του ΥΠΟΙΚ για την είσπραξη οφειλών παρελθόντων ετών, εντός του 2013, εμφανίζουν προσδοκώμενο αποτέλεσμα για ολόκληρο το έτος 1,176 δισ. ευρώ έναντι προγραμματικής δέσμευσης 1,900 δισ. ευρώ.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι το προσωπικό πρώτης γραμμής θεωρεί την εσωτερική πρόβλεψη ως το ρεαλιστικό στόχο και μετρά τις επιδόσεις έναντι αυτού και όχι έναντι των επισήμων προγραμματικών δεσμεύσεων». Η Μονάδα ολοκλήρωσε 765 υποθέσεις μεγάλων οφειλετών το 2012, στις οποίες αντιστοιχεί συνολικό ληξιπρόθεσμο χρέος 16,4 δισ. ευρώ από τις οποίες τελικά εισπράχθηκαν μόνον 80,53 εκατομμύρια ευρώ (0,5%). ’λλα 10,3 εκατομμύρια εισπράχθηκαν από παράλληλες ενέργειες διασταύρωσης στοιχείων στις οποίες προέβη, για υποθέσεις όμως που δεν περιλαμβάνονταν στις επιλεγείσες υποθέσεις των 1.500 μεγάλων οφειλετών.
Η χαμηλή εισπραξιμότητα οφείλεται στο ότι οι περισσότερες οφειλές είναι ανεπίδεκτες είσπραξης (πτωχεύσεις, εκκαθαρίσεις, ΔΕΚΟ, και πολύ μεγάλες οφειλές που αντιστοιχούν στην επιβολή μη-ρεαλιστικών προστίμων και ποινών για παραβάσεις του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συνεχιστούν οι ενέργειες, προκειμένου να καθαριστεί το χαρτοφυλάκιο οφειλών από αυτές τις μεγάλες μη-εισπράξιμες οφειλές, όμως το κύριο επίκεντρο της προσοχής πρέπει επειγόντως να μετατοπιστεί στη διαχείριση των μεγαλύτερων σε ύψος εισπράξιμων οφειλών.
Θα πρέπει να αναφερθεί, άλλωστε, ότι με βάση την ανάλυση του εθνικού χαρτοφυλακίου οφειλών την οποία διενήργησε το ΥπΟικ, οι 1.500 μεγαλύτερες εισπράξιμες οφειλές αντιστοιχούν σε ένα επιμέρους σύνολο οφειλετών έκαστος των οποίων οφείλει κατ' ελάχιστον 600.000 ευρώ, με συνολικό ύψος ανεξόφλητου χρέους περίπου 5,5 δισ. ευρώ. Οι υποθέσεις αυτές πρέπει να μεταφερθούν άμεσα στη Μονάδα Μεγάλων Οφειλετών.
Από την άλλη πλευρά οι ΔΟΥ θα πρέπει να επικεντρωθούν στις νέες οφειλές και στο επιμέρους σύνολο που προσδιορίστηκε εισπράξιμων οφειλών χαμηλότερων από αυτές που ελέγχει η ανωτέρω Μονάδα.
Αλλά κατά τους ελεγκτές και τα συνολικά έσοδα υπό τη δικαιοδοσία της ΔΟΥ Μεγάλων Επιχειρήσεων παραμένουν χαμηλά. Με βάση τους στόχους πρόβλεψης εσόδων για το 2012, είναι περίπου 20% του συνόλου των φορολογικών εσόδων.
Νέο πλαίσιο ελέγχων
Απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα και στόχοι θα πρέπει, κατά το ΔΝΤ και την Ε.Ε., να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο για τους ελέγχους. Τα στελέχη τους μάλιστα προτείνουν στο οικονομικό επιτελείο να προχωρήσει σε μία προσέγγιση του ελέγχου βάσει ανάλυσης κινδύνου, ώστε οι ελεγκτικοί πόροι να επικεντρωθούν στις πλέον προσοδοφόρες υποθέσεις.
Aλλωστε, από τα στοιχεία που συγκέντρωσαν, διαπίστωσαν ότι μόνο το 38% των στοχευμένων ελέγχων ολοκληρώθηκαν κατά τη διάρκεια του 2012, ενώ παρατηρείται μία κορύφωση με 131 ελέγχους τον Ιούνιο του 2012, οπότε ήταν και ο μόνος μήνας στον οποίο η απόδοση ξεπέρασε τις 100 υποθέσεις.
Προκειμένου όμως να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2013 θα χρειαστεί, κατά την τρόικα, να ολοκληρώνονται περισσότεροι από 200 έλεγχοι κάθε μήνα.
Καθυστερήσεις
Οι αναιμικές επιδόσεις της οικονομίας είχαν ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να προκύψει μεγάλο πλήθος αιτήσεων επιστροφής φόρου εισοδήματος τόσο από τα φυσικά, όσο και τα νομικά πρόσωπα.
Το ΔΝΤ και η Ε.Ε. διαπίστωσαν ότι υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στην πληρωμή συσσωρευμένων επιστροφών στα νομικά πρόσωπα, περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ και περίπου 4,6 εκατομ. ευρώ στα φυσικά, ενώ σε περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ ανέρχονται οι επιστροφές από το φόρο ακίνητης περιουσίας.
Οι εξηγήσεις που δόθηκαν για τις καθυστερήσεις αφορούν, μεταξύ άλλων:
(α) ανεπαρκή προϋπολογισμό στις ΔΟΥ για την έγκαιρη πληρωμή όλων των επιστροφών,
(β) η ΓΓΦΤ δεν θεωρεί τις υποθέσεις αυτές ως υποθέσεις προτεραιότητας,
(γ) έλλειψη προσωπικού στις ΔΟΥ και
(δ) οι φορολογούμενοι πρέπει να προσκομίσουν τα πρωτότυπα παραστατικά στη ΔΟΥ.
Κατά την τρόικα μόνο η ηλεκτρονική υποβολή των παραστατικών από τους φορολογούμενους θα μπορούσε να συμβάλει περαιτέρω στην επιτάχυνση της επεξεργασίας των επιστροφών και να περιορίσει τις περιττές διοικητικές διατυπώσεις, αφού ακόμη και η ιεράρχηση της διεκπεραίωσης των επιστροφών είναι στη διακριτική ευχέρεια των ΔΟΥ.
Τα στελέχη του ΥΠΟΙΚ παραδέχθηκαν, μάλιστα, ότι δεν έχουν δοθεί συγκεκριμένες οδηγίες στους προϊσταμένους των ΔΟΥ σχετικά με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων στις επιστροφές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται προϋποθέσεις διακριτικής και άνισης μεταχείρισης των επιχειρήσεων. Γι αυτό προτείνεται να θεσπιστεί μια νέα αντικειμενική μέθοδος βασισμένη σε κριτήρια κινδύνου. Στις περιπτώσεις όμως που θα εφαρμόζεται μέθοδος ανάλυσης και διαχείρισης κινδύνου στον τομέα των επιστροφών φόρων, τα κριτήρια κινδύνου και η στάθμισή τους πρέπει να θεωρούνται αυστηρώς εμπιστευτικά και να αλλάζουν σε τακτική βάση.
Προβληματισμός για την πορεία είσπραξης εσόδων από ΦΠΑ και ειδικούς φόρους
Αγωνία και προβληματισμός επικρατεί στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης για την πορεία των δημοσίων εσόδων, καθώς από την αρχή του έτους καταγράφονται σημαντικές αποκλίσεις ειδικά από τις «πηγές» του ΦΠΑ και των ΕΦΚ.
Οι αστοχίες που υπάρχουν, καθώς και η αναζήτηση των αιτίων τέθηκαν για μια ακόμη φορά χθες στο επίκεντρο ευρείας σύσκεψης που πραγματοποιήθηκε υπό την προεδρία του υπουργού Οικονομικών κ. Γιάννη Στουρνάρα και με τη συμμετοχή του αρμόδιου επί των εσόδων υφυπουργού, Γ. Μαυραγάνη, του γενικού γραμματέα Δημοσίων Εσόδων και ανώτατων υπηρεσιακών παραγόντων.
προϋπολογισμού.
Στη σύσκεψη αποφασίστηκε η δραστηριοποίηση του ελεγκτικού μηχανισμού και η εντατικοποίηση των ελέγχων, ενώ προς την κατεύθυνση αυτή ο κ. Θεοχάρης κάλεσε σε «συστράτευση» όλους τους εργαζόμενους για την επίτευξη των στόχων του προϋπολογισμού.
Σε επιστολή που απέστειλε μάλιστα προς όλους τους εργαζόμενους του υπουργείου ο κ. Θεοχάρης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι θα πρέπει να σταθούν στο πλευρό των φορολογουμένων, των εργοδοτών που δοκιμάζονται, αλλά και των οικογενειών που πιέζονται καθημερινά.
Από την άλλη, πάντως, πλευρά το οικονομικό επιτελείο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην είσπραξη των ληξιπροθέσμων οφειλών, ειδικά δε από τις πιο «πλούσιες» ΔΟΥ της χώρας, οι οποίες πάντως, με βάση τα στοιχεία του 2012, δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι 28 μεγαλύτερες ΔΟΥ είχαν στόχο να εισπράξουν συνολικά 709 εκατ. ευρώ, από το σύνολο των 56,6 δισ. ληξιπροθέσμων χρεών, όμως τελικά εισπράχθηκε το 58,1%, αυτών δηλαδή 398 εκατ. ευρώ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι χαμηλά ποσοστά πληρωμών καταγράφονται στη ΔΟΥ Ψυχικού (46,3%), Αμαρουσίου (51,3%), Παλλήνης (52,7%), στην Α' ΔΟΥ Αθηνών (43,7%), ενώ αντίθετα πιο θετικά είναι τα αποτελέσματα όσον αφορά στην είσπραξη χρεών στη ΔΟΥ Αχαρνών (65,3%), στη ΔΟΥ Αγ. Παρασκευής (64,5%), στην Α' ΔΟΥ Σερρών (72,8%) και στη ΔΟΥ Ελευσίνας (62,5%).
Θα πρέπει εξάλλου να αναφερθεί ότι η ΔΟΥ Μεγάλων Επιχειρήσεων εισέπραξε 77 εκατ. ευρώ από «παλαιά» χρέη έναντι στόχου 133,8 εκατ. ευρώ (57,5%).
Εμβάσματα
Συνολικά 9.000 φορολογούμενοι, από τους περίπου 25.000 καταθέτες που ελέγχονται για τα εμβάσματα που έστειλαν στο εξωτερικό την τριετία 2009-2011, έχουν υποβάλει τα απαιτούμενα δικαιολογητικά στις αρμόδιες ΔΟΥ προκειμένου να δικαιολογήσουν την προέλευση των χρημάτων τους.
Καθυστερούν οι επιστροφές φόρων σε εξαγωγείς
Για να επιταχυνθεί, λοιπόν, η διαδικασία επιστροφής ΦΠΑ και να βελτιωθεί η ρευστότητα των υπόχρεων ΦΠΑ πρέπει να υιοθετηθεί προσέγγιση βάσει ανάλυσης κινδύνου, για τους σκοπούς της έγκρισης των αιτήσεων επιστροφής ΦΠΑ, αλλά και να δεσμεύεται επαρκής σχετικός προϋπολογισμός.
Στο πλαίσιο πάντως αυτό, ΔΝΤ και Ε.Ε. καλούν το οικονομικό επιτελείο να επιταχυνθεί κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2013 η επικύρωση των επιστροφών ΦΠΑ.
Σε κάθε περίπτωση βέβαια η επιλογή των προς έλεγχο υποθέσεων επιστροφής ΦΠΑ πρέπει να συνδυαστεί με προληπτικά μέτρα κατά της απάτης ΦΠΑ και με μέτρα έγκαιρου εντοπισμού της.
Θα πρέπει, πάντως, να υπογραμμιστεί ότι στο πόρισμα επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι «το δικαίωμα των φορολογουμένων σε επιστροφή ΦΠΑ υπόκειται σε παραγραφή μετά την παρέλευση υπερβολικά σύντομης προθεσμίας. Οι αιτήσεις επιστροφής ΦΠΑ παραγράφονται μετά από 3,5 χρόνια».
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΥΡΟΣ - gkouros@naftemporiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου