STOP brain drain! Μήπως είναι αργά;

Νέοι, προικισμένοι κι Έλληνες! H χώρα τους γύρισε την πλάτη και τα φτερά τους άνοιξαν εκτός συνόρων! Το G-Weekend μελαγχολεί βλέποντας τη μεγαλύτερη φυγή μυαλών της σύγχρονης εποχής από μια δυτική οικονομία. 

«Δυστυχώς κύριοι, επτωχεύσαμεν», ανακοίνωσε, στις 10 Δεκέμβρη, το 1893 ο Χαρίλαος Τρικούπης στη Βουλή. Μέσα σε δέκα χρόνια 1 στους 6 κατοίκους της χώρας μετανάστευσε για Αμερική, Αίγυπτο, αλλά και Αυστραλία. Ιδιο σκηνικό και μετά το τέλος του εμφυλίου, αφού σε μια 25ετία, περίπου 1.000.000 Ελληνες, το 14% του πληθυσμού έφυγε από τη χώρα, κυρίως για τη Γερμανία. Η μοίρα το ήθελε ξανά και η Ελλάδα δε γλίτωσε. 

Μια νέα γενιά που ποτέ δεν είχε προετοιμαστεί γι αυτό που θα μας έβρισκε ακολουθεί ένα γνώριμο δρόμο, αυτό που είχαν κάνει και οι παππούδες της. Μπορούμε να την αποκαλούμε και Generation G: Ταλαντούχοι, Ελληνες και μέρος της μεγαλύτερης διαρροής εγκεφάλων σε μια προηγμένη δυτική οικονομία στη σύγχρονη εποχή! Γιατροί στη Γερμανία, ακαδημαϊκοί στο Ηνωμένο Βασίλειο, έμποροι στην Αμερική. 

Ο αποδεκατισμός του πληθυσμού της Ελλάδας είναι ίσως το πιο επιβλαβές υποπροϊόν της οικονομικής κατάρρευσης που έχει χτυπήσει τη χώρα από την... πτώχευσή της!  Μια καλύτερη ζωή μακριά από την Ελλάδα αναζήτησαν μισό εκατομμύριο Έλληνες (427.000) από το 2008 έως σήμερα.  

Oι εξερχόμενοι Ελληνες, μόνο κατά το 2013, αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 2% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας, ενώ η αναλογία των νέων τής πλέον παραγωγικής ηλικίας 25-39 ετών ξεπερνά το 50% στο σύνολο των εξερχομένων. Η έξοδος άρχισε δειλά το 2008, ενώ το 2013 ο αριθμός των εκροών τριπλασιάστηκε ξεπερνώντας τους 100.000 ανθρώπους, ενώ το φαινόμενο συνεχίστηκε με αδιάπτωτη ένταση το 2014 και οξύνθηκε το 2015. Όμως η διαδικασία εξόδου των Ελλήνων για αναζήτηση εργασίας στο εξωτερικό είναι ακόμη σε εξέλιξη και δεν φαίνεται το πότε θα τερματιστεί. Κανείς από τους Ελληνες μετανάστες δεν θα ξεχάσει το πρώτο ταξίδι. Γιατί φεύγεις από την πατρίδα σα... διωγμένος. Δεν ήταν επιλογή τους, δεν είχαν επιλογή να μείνουν. Ουσιαστικά η Ελλάδα τους κυνήγησε, τους είπε... ''Φύγετε''.

Να συναντάς Ελληνες μετανάστες στη Γερμανία είναι πικρό, αλλά σχεδόν φυσικό, αλλά να τους βρίσκεις ξενιτεμένους σε μια χώρα με μνημόνια, τρόικα είναι... απίστευτο. Η Ιρλανδία της κρίσης δίνει ευκαιρίες σε πολλούς νέους 'Ελληνες μετανάστες. Τι σκέφτονται για το μέλλον τους; Πώς αισθάνονται για την χώρα που εγκαταλείπουν; Και τι σημαίνει αυτό το νέο φαινόμενο για την Ελλάδα; Ευλογία ή κατάρα; Η μεγάλη ευκαιρία ή η ολική καταστροφή; «Η Ιρλανδία μου προσέφερε ένα πολύ καλό επίπεδο σπουδών, μία υποτροφία που θα μου έδινε την δυνατότητα να ζω με αξιοπρέπεια, να σκέφτομαι μόνο την έρευνα μου, καθώς επίσης και την δυνατότητα να μπορώ να συνεργαστώ και να συμμετέχω σε προγράμματα άμεσα εμπλεκόμενα με εταιρείες, αλλά και άλλα μεγάλα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτές τις δυνατότητες η Ελλάδα δεν μπορούσε να μου τις προσφέρει» τονίζει στο G-Weekend ο Αβραάμ Λουτρίδης, ο οποίος είναι πλέον Senior Antenna Engineer, στη «Philips High Tech Campus».  

Με το λεγόμενο brain drain, η χώρα στερείται υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό, καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες, φορολογικά έσοδα, καθώς και πολύτιμες εισφορές οι οποίες εκτιμάται οτι αγγίζουν το 1,5 δισ. ευρώ ετησίως. Είναι μια τεράστια απώλεια ανθρώπινου κεφαλαίου, των οποίων οι επιπτώσεις θα αρχίσουν να γίνονται αισθητές μόνο την επόμενη δεκαετία. Οι άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί με μεγάλο κόστος, τόσο για τις οικογένειές τους όσο και για το δημόσιο ταμείο, εργάζονται τώρα σε πλουσιότερες χώρες που δεν έχουν επενδύσει καθόλου σε αυτά. 

«Για την εξειδίκευση που χρειαζόμουν η μετανάστευση ηταν μονόδρομος.  Πάντοτε όμως γνώριζα μέσα μου πως αν ήθελα να ακολουθήσω αυτόν το δρόμο έπρεπε να συμβιβαστώ με την ιδέα του εξωτερικού.

Έχοντας αποφοιτήσει από τα Ελληνικά πανεπιστήμια (πτυχίο Φυσικής στο ΑΠΘ και μεταπτυχιακό στη σχολη Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών του ΕΜΠ) έχει αποκτήσει το διδακτορικό του δίπλωμα στην Αστροφυσική στον τομέα της Ραδιοαστρονομίας το 2015 απο το πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ της Αγγλίας. Τον τελευταίο χρόνο εργάζεται ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο ερευνητικό κέντρο IUCAA στο μακρινό Πούνε της Ινδίας» θα συμπληρώσει στο G-Weekend ο Κολοκυθάς Κωνσταντίνος.

Περίπου 40.000 Έλληνες γιατροί  έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία, σύμφωνα με γερμανικές στατιστικές. Σε έντονη αντίθεση με τους gastarbeiter που βρέθηκαν στα εργοστάσια της χώρας τη δεκαετία του 1950, οι Ελληνες μετανάστες είναι ιδιαίτερα καταρτισμένοι. Πως βλέπουν οι Ελληνες επιστήμονες το brain drain; «Επι του παρόντος αρνητικό,  αλλά αποτελεί και μια μεγάλη ευκαιρία για το μέλλον εφόσον δοθούν οι απαραίτητες ευκαιρίες και τα κίνητρα σε κάθε τομέα ούτως ώστε ο κάθε ένας επιστρέφοντας να φέρνει μαζί του τη 'νεα' γνώση προς όφελος της Ελλάδας.  Η Ινδία είναι ενα πολυ καλό παράδειγμα επαναπατρισμού μυαλών απο το εξωτερικό έχοντας επενδύσει ουσιαστικά σ αυτό, προσφέροντας θέσεις εργασίας σε πανεπιστήμια και χρηματοδοτώντας την έρευνα» θα συμπληρώσει o Kωνσταντίνος. 

«Στην αρχή ήταν δύσκολα. Υπήρχαν πολλές ταμπέλες για τους« τεμπέληδες Έλληνες», πολλές προκαταλήψεις, αλλά το αστείο... είναι ότι οι συμπατριώτες μου επιστήμονες είναι πλέον σε θέσεις κλειδιά. Γιατροί, ακαδημαϊκοί, αρχιτέκτονες, φυσικοί και όχι μόνο φρόντισαν να αποδείξουν πως αν η Ελλάδα δεν έτρωγε τα παιδιά της, το μέλλον θα ήταν διαφορετικό. Η χώρα μου δεν δίνει και δεν δημιουργεί τα κίνητρα και το κατάλληλο περιβάλλον για να συγκρατήσει αυτή την μεγάλη εκροή νέων ικανών ανθρώπων προς το εξωτερικό. Το πρόβλημα βρίσκει λύση στην α) δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, όπως επίσης και στην β) δημιουργία ενός πιο ευέλικτου οικονομικού περιβάλλοντος  που θα δίνει την δυνατότητα στους νέους να επιχειρούν και να αναπτύσσουν τα δικά τους οράματα» προσθέτει ο Αβραάμ, ο οποίος ονειρεύεται το μέλλον του στην Ολλανδία και μακριά από την οικογένειά του.

Οι άνθρωποι αισθάνονται παγιδευμένοι. Το κλίμα, τόσο οικονομικά όσο και πολιτικά, είναι τόσο άσχημο που ακόμα και αν οι συνθήκες είναι ελάχιστα καλύτερες στο εξωτερικό, επιλέγουν να πάνε εκεί. Η έξοδος για τους Ελληνες έγινε ολοένα και πιο διασκορπισμένη, πιθανώς επειδή η Ευρώπη έκανε αυστηρότερες τις διαδικασίες θεώρησης. Ινδία, Ομάν, Σαουδική Αραβία, Εμιράτα, Κατάρ ανοίγουν τις αγκαλιές του για να υποδεχθούν ελληνικά μυαλά. «Ζώντας μακριά από την Ελλάδα σου λείπουν οι δικοί σου, η οικογένειά σου, οι φίλοι σου. Όσο η Ελλάδα δεν κάνει κάτι για να δεχθεί τα παιδιά της πίσω, οι ελπίδες για επιστροφή όλο και θα λιγοστεύουν. Πολλοί από μας θα ήθελαν να επιστρέψουν. Θα έχουμε πολλά να προσφέρουμε με τον τρόπο της διαφορετικής νοοτροπίας» καταλήγει ο Αβραάμ Λουτρίδης, με τον «Ινδό» να συμπληρώνει «Η ελπίδα για την επιστροφή πάντα υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού. Εαν προσαρμόζεσαι εύκολα και αγαπάς αυτό που κάνεις,  τοτε όλα είναι πιο καλά. Ολα είναι πιο όμορφα...». Θα γίνουν με την επιστροφή τους οι επιστήμονες παράγοντες αλλαγής που χρειάζεται η χώρα; 

Tι λένε οι αριθμοί; Πάνω από έξι στους δέκα (63%) Έλληνες που φεύγουν στο εξωτερικό είναι ηλικίας 31-35 ετών (35%) ή λίγο μικρότεροι 26-30 ετών (28%). Ακολουθεί η ηλικιακή ομάδα 36-40 ετών (18%), οι πιο ώριμοι 41 και πάνω (14%) και οι 20άρηδες (18-25 ετών με ποσοστό 5%). Ποσοστό 55% διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο, ενώ σχεδόν ένας στους δέκα (9%) έχει και διδακτορικό. Επίσης το 20% έχει πτυχίο ΑΕΙ, 10% πτυχίο ΤΕΙ και μόλις 6% δεν έχει αποκτήσει κάποιο πτυχίο. 

Χιλιάδες Ελληνες επιστήμονες αναρωτήθηκαν στην αρχή της κρίσης ''Να μείνω ή να φύγω;'. Δεν το απέφυγαν αυτό το ερώτημα... Κι αν το 2012 υπήρχαν αισιόδοξες απαντήσεις, πέντε χρόνια αργότερα αυτές στέρεψαν, σαν τα ερευνητικά προγράμματα και τις ευκαιρίες για τους Νέους!

Θα γίνουν με την επιστροφή τους οι επιστήμονες παράγοντες αλλαγής που χρειάζεται η χώρα; 

Επιμέλεια: Πολύδωρος Παπαδόπουλος

                    G-Weekend

                      gazzetta.gr