Το γυναικείο στήθος μετέφεραν στη μεγάλη οθόνη οι σκηνοθέτες Ανιές
Σκλάβου και Στέλιος Τατάκης με τον τίτλο "Βυζιά". Σε μια συνεργασία με
την κοινωνική ανθρωπολόγο Λιόπη Αμπατζή που διηγείται στο ντοκιμαντέρ
και την δική της περιπέτεια υγείας-διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού το
2009- το φιλμ βυζιά αποτελεί έναν ύμνο για το γυναικείο στήθος.
Συνομιλώντας με τους τρεις δημιουργούς και συνεργάτες του φιλμ ένα απόγευμα πριν την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας την Κυριακή, διαλύσαμε τα ταμπού της κοινωνίας γύρω από το στήθος και αναλύσαμε αυτό που κάνει ακριβώς αυτό το όμορφο φιλμ. Σπάει τη σιωπή γύρω από τα... βυζιά.
Πραγματεύεστε ένα θέμα ευαίσθητο, λίγο ταμπού και τολμηρό για την Ελλάδα. Πως σας ήρθε η ιδέα της ταινίας;
Στέλιος Τατάκης: Η ιδέα ξεκίνησε από την Λιόπη Αμπατζή.
Λιόπη Αμπατζή: Είμαι κοινωνική ανθρωπολόγος και στο πλαίσιο του διδακτορικού μου είχα ασχοληθεί με το γυναικείο στήθος αλλά από την οπτική του ερωτισμού και της εμπορευματοποίησης. Το 2009 διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού ενώ εργαζόμουν στο πανεπιστήμιο Κρήτης και η πρώτη θετική σκέψη που ακολούθησε τον ορυμαγδό ήταν ότι εγώ κάτι θα κάνω με αυτό. Με τα χρόνια ήρθε να σκεφτώ ότι θέλω να γίνει ντοκιμαντέρ γιατί έχει αμεσότητα για τον κόσμο και η ζωή και η τύχη μου έφερε τα παιδιά. Τους σκηνοθέτες Στέλιο Τατάκη και Ανιές Σκλάβου.
Και κάπως έτσι έγινε δηλαδή
Λ.Α.: Ναι, η ιδέα ήταν δική μου και χρηματοδότησα και κάποιο κομμάτι της ταινίας. Στη συνέχεια βέβαια η αρχική μου ιδέα άλλαξε πολύ, μέσα από τη συνεργασία μας, εμπλουτίστηκε.
Δεν πραγματεύεται μόνο τον καρκίνο του μαστού το ντοκιμαντέρ, πραγματεύεται γενικά το στήθος.
Σ.Τ.: Όχι. Εξαρχής η ιδέα της κ. Αμπατζή ήταν ένα ντοκιμαντέρ γενικώς για το στήθος. Όταν το κουβεντιάζαμε και κάναμε brainstorming όλοι μαζί πλέον, μας διηγήθηκε και την προσωπική της ιστορία και το πως μπήκε στην διαδικασία να σκεφτεί για το στήθος και καταλήξαμε σε μια λογική να κάνουμε κάτι που να έχει δυο -τρεις θεματικές ενότητες. Η μια θα είναι ο καρκίνος που είναι και ένα μεγάλο ζήτημα.
Ανίες Σκλάβου: Και συνήθως όταν πρόκειται για τον καρκίνο του στήθους μιλάμε πιο ελεύθερα κάπως, μέσα σε εισαγωγικά. Δεν λέμε τα πάντα, αλλά όσο να ναι απενοχοποιείται η κουβέντα για το στήθος. Πέρα από αυτό πιάνουμε το σύμβολο, τι μπορεί να είναι το στήθος, είτε συμβολικά είτε ερωτικά, στο θηλασμό, στη μητρότητα, στην εμπορευματοποίηση του κλπ.
Λ.Α.: Από την αρχαιολογία μέχρι σήμερα και την εμπορευματοποίηση του.
Το γυναικείο στήθος πουλάει
Λ.Α.: Χρησιμοποιώντας το, πουλάς οτιδήποτε. Είναι ένα από τα θέματα που θίγουμε μέσα στην ταινία.
Α.Σ.: Παράλληλα μια παρένθεση σε αυτό, από την άλλη υπάρχει και μια υποκρισία σε αυτό ότι το γυναικείο στήθος μπορεί να φαίνεται παντού αλλά η θηλή του δεν φαίνεται πουθενά. Είναι ταμπού να φανεί.
Υπήρχε και ένα κίνημα υπέρ της θηλής τώρα πρόσφατα
Α.Σ.: Ναι, είναι λες και αν δεν φαίνεται, δεν είναι στήθος όλο το υπόλοιπο. Τέτοια θέματα πιάνουμε. Παράλληλα έχουμε και μικρές καθημερινές ή προσωπικές ιστορίες που αφορούν το στήθος σε διάφορες εκφάνσεις. Επιλέξαμε αυτές οι ιστορίες να είναι πιο πολύ δραματοποιημένες και όχι να δείξουμε τα πρόσωπα που έχουν αυτές τις ιστορίες, γιατί θέλουμε ο θεατής να ταυτιστεί με αυτές. Όλοι μας έχουμε αν όχι την ίδια ιστορία κάποια αντίστοιχη. Κάτι θα μας θυμίσει, από κάτι που έχουμε ακούσει, κάτι που έχουμε ζήσει.
Σ.Τ.: Υπάρχει μια δραματοποιημένη μορφή, μια αφαιρετική δραματοποίηση στις ιστορίες ούτως ώστε σε καμία να μην ταυτίζεσαι με πρόσωπο. Βλέπεις σώματα, ανθρώπους, καταστάσεις αλλά δεν ταυτίζεσαι με κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο εκτός από μια δυο ιστορίες που έπρεπε αναγκαστικά να δείξουμε ποιος την λέει λόγω της ιστορίας του. Επίσης ένα άλλο που έχουμε κάνει είναι πως έχουμε και την φωνή των βυζιών όπως καταλήξαμε να τη λέμε, όπου είναι σαν να μιλάνε τα βυζιά σε πρώτο πρόσωπο στον θεατή. Αφηγητής, συνδετικός κρίκος, σχολιαστής είναι τα βυζιά.
Μέσα από την όλη εμπειρία σας του ντοκιμαντέρ “Βυζιά”. πως βλέπουν τελικά το γυναικείο στήθος οι γυναίκες και πως οι άντρες;
Λ.Α.: Ένα από τα θέματα που σχολιάζουμε είναι και κάτι που δεν συμβαίνει μόνο με το στήθος αλλά μπορούμε να το δούμε να συμβαίνει και με τα μαλλιά. Καμία γυναίκα δεν είναι ευχαριστημένη με το στήθος που έχει. Και μάλιστα στο φιλμ λέει η φωνή των βυζιών μήπως να ρωτάμε τους άντρες που τα εκτιμούν και μόνο απλώς επειδή υπάρχουν; Από την άλλη το στερεότυπο της αντρικής ματιάς, γιατί δεν κάναμε και έρευνα εκτενή, είναι το αθάνατο, το νεανικό. Και μάλιστα δεν είναι μόνο της στερεοτυπικής ματιάς αλλά είναι της παγκόσμιας τάσης. Το άφθαρτο, το αιώνιο, το θηλυκό το ωραίο, το στητό στήθος.
Σ.Τ.: Όσοι άντρες έχουν δει το ντοκιμαντέρ, οι άντρες συνεργάτες, φίλοι, που μας βοήθησαν, που έπαιξαν στο φιλμ, ο συνθέτης μας, στην αρχή είχαν ξενιστεί από τον τίτλο. Για παράδειγμα, ο Μάριος Γλήγορης που έφτιαξε τη μουσική της ταινίας. Η πρώτη του αντίδραση ήταν: “δεν μπορώ να γράψω κάτι για τα βυζιά”! Στη συνέχεια όταν το είδε και το δούλεψε, το ευχαριστήθηκε και ενθουσιάστηκε. Στους άντρες η πρώτη αντίδραση είναι περίεργη. Όταν έπειτα το δούνε αθροιστικά στο χρόνο, το ξανασκεφτούνε, αλλάζουν, γιατί βλέπουν ταυτίσεις. Με τη μάνα τους, τη γυναίκα τους, είτε έπειτα από καταστάσεις που έχουν ζήσει από την άλλη πλευρά.
Λ. Α.: Ένα σημείο που θέλει επίσης να τονίσει το ντοκιμαντέρ είναι ότι τα δύσκολα, τα ταμπού γίνονται ακόμη πιο δύσκολα γιατί δεν τα λέμε. Οπότε εμείς ήρθαμε να τσιγκλίσουμε λίγο την κοινωνία να ακούσει αυτά που δεν θέλει. Είτε είναι ο καρκίνος, η αρρώστια, ο θάνατος είτε είναι ακόμη και μια κακή ή πονηρή ή άβολη λέξη.
Όπως η λέξη του τίτλου είναι άβολη. Βυζιά. Δεν είπατε γυναικείο στήθος είπατε βυζιά.
Λ.Α.: Σχολιάζουμε και τα ίδια τα βυζιά απορούν. Πως είναι δυνατόν να χρειάζεται ο προορισμός γυναικείο για κάτι που μόνο οι γυναίκες έχουν. Και με αυτό ξεκινάμε και μια προσπάθεια να βρούμε οι άνθρωποι μια λέξη να χρησιμοποιούμε και να νιώθουμε άνετα. Τον μαστό τον έχουν οι γιατροί. Άλλες αγορές, με λέξεις όπως μπαλκόνια, βυζόμπαλα, κλπ τις έχουν ο δρόμος και το πορνό και εμείς δεν έχουμε μια λέξη καθημερινή. Το βυζαίνω είναι ένα κανονικό ρήμα που μπορείς να το πεις. Το βυζί.
Έχετε ξανασυνεργαστεί και στο παρελθόν οι δυο σκηνοθέτες. Πως είναι η μεταξύ σας συνεργασία;
Α.Σ.: Βασικά είμαστε ζευγάρι.
Και στη ζωή;
Α.Σ.: Ναι. Από το 2004 είχαμε ξεκινήσει να κάνουμε κάποια πρότζεκτ μαζί και σε κάποια περίοδο απραξίας επαγγελματικής που βρεθήκαμε και οι δυο, αποφασίσαμε ότι τον τρόπο τον έχουμε, τις γνώσεις τις έχουμε κάποια μηχανήματα τα έχουμε, την όρεξη την έχουμε και πρέπει και να δημιουργήσουμε και πράγματα για εμάς τους ίδιους, οπότε ήταν μια φυσική απόρροια. Ξεκινώντας από μια μικρού μήκους ταινία, μια δεύτερη μικρού μήκους, είδαμε πως δεν επηρεάζει τη σχέση μας και βρίσκουμε έναν τρόπο επικοινωνίας, συνεχίσαμε να λειτουργούμε παράλληλα με ότι άλλο κάνει ο καθένας από μόνος του.
Σ.Τ.: Το καλό είναι πως επειδή ήμασταν πολλά χρόνια στο χώρο πάνω από 25 χρόνια ο καθένας, έχουμε μια εμπειρία και γνώση που μπορούμε να συνεννοηθούμε. Από εκεί και πέρα…
θεωρώ ότι είναι δύσκολο για ένα ζευγάρι. Και στο σπίτι μαζί και στη δουλειά μαζί …όλη μέρα μαζί
Λ.Α.: Δεν πετυχαίνει, είναι σπάνιο φαινόμενο. Η σχέση τους είναι μια τρίτη δυναμική. Το λέω γιατί δουλέψαμε πολύ μαζί. Ήταν ο Στέλιος, η Ανίες και η σχέση που έχουν αυτοί οι δυο μεταξύ τους. Εξαιρετική.
Σ.Τ.: Από την άλλη, η δουλειά είναι δουλειά. Μέσα από τον διάλογο συνεννοούμαστε. Συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλο.
Α.Σ.: Ο ένας λέει μια ιδέα για παράδειγμα ο άλλος τη συμπληρώνει, γίνονται ζυμώσεις και καταλήγουμε σε ένα αποτέλεσμα.
Σ.Τ.: Και σε αυτές τις δουλειές, και στην τελευταία μας, μας βοήθησαν κάποιοι φίλοι όπου είχαμε ανάγκη και στα γυρίσματα και στους ρόλους στην ταινία αλλά δεν ήταν ότι είχαμε 10 με 20 άτομα συνεργείο να ταλαιπωρούμε
Λ.Α.: Γενικά, οι τρεις μας ήμασταν. Και στο τεχνικό κομμάτι οι τρεις μας.
Που θα δούμε την ταινία μετά το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης;
A.Σ.: Στην Αθήνα από 15 Μαρτίου θα γίνει πρεμιέρα στο σινεμά Ααβόρα Art Cinema και μετά κάθε Σαββατοκύριακο και για τρία Σαββατοκύριακα στην αρχή στις 16:00 στο Ααβόρα. Στις 18 και 19, 25 Μαρτίου και 1 και 2 Απριλίου και βλέπουμε. Ελπίζουμε ο κόσμος να ακολουθήσει, οπότε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με τις προβολές και μετά.
Σ.Τ.: Για τη Θεσσαλονίκη θέλουμε να δούμε και μετά το Φεστιβάλ τι θα γίνει. Με ένα παλιότερο ιστορικό ντοκιμαντέρ που είχαμε κάνει το “Γεγονότα στη Φώκαια-1914” είχαμε πραγματοποιήσει κάποιες προβολές σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης. Τώρα θα μιλήσουμε πάλι και με τους υπεύθυνους για τις αίθουσες, αν όχι τώρα, από Σεπτέμβρη θα έχουμε και κάποιες προβολές εδώ στη Θεσσαλονίκη. Και φυσικά θα προσπαθήσουμε γενικώς να δικτυωθούμε.
Λ.Α.: Λόγω και του κομματιού για τον καρκίνο που υπάρχει μέσα, θέλουμε να δικτυωθούμε και μέσα από συλλόγους καρκινοπαθών για ενημέρωση, αφύπνιση που τίθενται ζητήματα.
Έχετε αγωνία στις προβολές;
Σ.Τ.: Όχι μόνο στην πρώτη προβολή, πάντα υπάρχει αγωνία για ένα φιλμ πως θα το δεχτεί ο κόσμος και επίσης όταν είσαι και παρόν στις προβολές.
Α. Σ.: Για εμάς είναι σημαντικό αυτό που κάνουμε να “πιάνει” όσο περισσότερους θεατές μπορεί. Δηλαδή δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη. Θέλουμε να είναι κάτι που αγγίζει σε κάποιο βαθμό όσο περισσότερο γίνετε ακόμη καλύτερα, τους θεατές, που θα έρθουν να το δούνε και θα αποκομίσουν και κάτι από αυτό.
Λ.Α.: Το συγκεκριμένο θέμα ξεπερνάει τα σύνορα της χώρας και μας αφορά όλους. Θα θέλαμε να κάνει μια διεθνή καριέρα το ντοκιμαντέρ μας.
Αισθανθήκατε την ανάγκη να το βγάλετε προς το έξω; Να μιλήσετε για τον καρκίνο του μαστού;
Λ.Α.: Απολύτως. Διαχειρίστηκα τον καρκίνο με έναν όχι συνήθη τρόπο. Διέκοψα το πρωτόκολλο και έμεινα χωρίς θεραπεία. Και μεσολάβησε μετάσταση. Δεν είχα μιλήσει και εγώ… και επειδή η μετάσταση ήταν πολύ επώδυνη, στα οστά και είχα κάταγμα ισχίου με έβγαλε να μιλάω, να φωνάζω, να ουρλιάζω. Όσο μίλαγα και ούρλιαζα τόσο αυτό υποχωρούσε. Ο φόβος.
Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο. Πολύ σπουδαίο. Όχι μόνο για τον πάσχοντα αλλά και για το περιβάλλον. Η σιωπή κάνει κακό. Σκοτώνει.
Α.Σ.: Και αυτό είναι ακόμη ένα μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε. Ειδικά ο καρκίνος του μαστού κατά κάποιο τρόπο συνδέει όλα τα άλλα θέματα. Μια γυναίκα που πάσχει από καρκίνο του μαστού δεν έρχεται αντιμέτωπη μόνο με μια ασθένεια που απειλεί τη ζωή της αλλά απειλεί και την σεξουαλικότητα της, την ταυτότητα της, το σύμβολο, την ερωτική της πλευρά είναι ένα μεγάλο σοκ. Είναι άσχημο να το κρατάς μέσα σου. Και σίγουρα η προσπάθεια αυτή που λέμε να είσαι δυνατή να το αντιμετωπίσεις με δύναμη, κάποιες φορές δεν μπορείς. Ο άνθρωπος χρειάζεται και μια παρηγοριά. Απλά να πει τον πόνο του. Και αυτό δεν είναι κακό.
Το 2017 πως είναι να γυρίζεις ντοκιμαντέρ; Υπάρχει βοήθεια;
Α.Σ.: Εμείς δεν είμαστε χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Σ.Τ.: Δεν έχουμε πάρει χρήματα από κανέναν. Ότι έχουμε κάνει το έχουμε κάνει μόνοι μας. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ το έχουμε κάνει μαζί με την Λιόπη Αμπατζή στην χρηματοδότηση. Το παλεύουμε όμως γενικά. Κάτι που είχαμε δει για παράδειγμα στην προηγούμενη δουλειά μας στη Φώκαια. Δεν ήταν ότι την κάναμε για να αποκομίσουμε κάποιο κέρδος, το κέρδος μας ήταν να υπάρχουν οι ταινίες μας στα φεστιβάλ. Κάναμε όμως μια ωραία δουλειά που μας άρεσε, ήμασταν συνεπής στους ανθρώπους που είχαμε προσεγγίσει στην αρχή σαν ιδέα του φιλμ και μπορέσαμε και το ολοκληρώσαμε. Είδαμε όμως ξαφνικά πως αυτό είχε βγει μια καλή δουλειά τελικά και είχε μια δυναμική. Κέρδισε 4 βραβεία, το ένα ήταν σε ένα διεθνές φεστιβάλ στη Μασσαλία, πουλήθηκε σε ένα κανάλι στην Ελβετία και έβγαλε τα έξοδα γυρίσματος του αν μη τι άλλο. Αν μπορούμε να το καταφέρνουμε αυτό σε ότι κάνουμε είναι πολύ καλό γιατί αυτό μετά δίνει μια ελευθερία και στο χώρο και σε όλα. Αν για παράδειγμα θέλεις να κάνεις ένα θέμα ταινία και πρέπει να καταθέσεις τις προτάσεις σου δεξιά και αριστερά και να περιμένεις απαντήσεις και να περάσουν ένα με δυο χρόνια, το θέμα θα έχει φύγει, θα έχει αλλάξει…
Α.Σ.: Γίνονται προσπάθειες για να δίνονται πιο άμεσα οι χρηματοδοτήσεις αλλά στην Ελλάδα εντάξει, ποτέ δεν θα υπάρχουν αρκετά χρήματα. Οι προϋπολογισμοί που υπάρχουν στον υπόλοιπο κόσμο είναι τεράστιοι.
Σ.Τ.: Και επίσης ένα ζητούμενο είναι πως ως δημιουργοί πλέον πρέπει να λειτουργούμε και με λίγη εξωστρέφεια. Τα θέματα που κάνουμε να είναι ελληνικά αλλά να έχουν έναν πιο διεθνή αντίκτυπο, ενδιαφέρον, συμβολισμό οτιδήποτε. Αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τα χρήματα για την επόμενη δουλειά σου ή να καλύψει τα έξοδα της ταινίας και να συνεχίσεις παραπέρα. Η αγορά εδώ είναι μικρή. Τα τελευταία χρόνια συρρικνώνεται και είναι ακόμη χειρότερα.
Α.Σ.: Γίνονται πράγματα. οι άνθρωποι προσπαθούν όλοι. Υπάρχει ίσως αυτό το μικρόβιο του Έλληνα που προσπαθεί να βρει μια λύση.
Σ.Τ.: Και ένα καλό που υπάρχει τα τελευταία χρόνια, καλό και κακό, καλό για τους επαγγελματίες είναι η ψηφιακή τεχνολογία. Βοηθάει με λιγότερα μέσα και κόστος να κάνεις κάτι. Παλιότερα ήταν πιο δύσκολο τα μηχανήματα κοστίζανε. Τώρα με μια dslr μπορείς να κάνει τη δουλειά σου καλά για παράδειγμα.
Με μια φράση πως θα περιγράφατε την ταινία σας;
Σ.Τ.: Τα βυζιά είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Άντρες γυναίκες. Οι μισοί άνθρωποι του πλανήτη τα έχουν, τα σκέφτονται τα ζουν, οι άλλοι μισοί τα θέλουν. Τα έχουν ζήσει σαν παιδιά, τα έχουν ζήσει μέσα από άλλους. Είναι κάτι που αφορά όλους.
Λ.Α.: Και ενδεχομένως είναι το αρχαιότερο σύμβολο του ανθρώπινου σώματος για να υμνήσει την ίδια τη ζωή.
Υπάρχει κάποιο καινούργιο project στα μελλοντικά σας σχέδια;
Σ.Τ.: Πολύ φλου σκέψεις ακόμη.
Λ.Α.: Για εμένα αυτό που είναι συγκινητικό είναι πως τα παιδιά θέλουν να ξαναδουλέψουν μαζί μου. Θέλουμε να ξανακάνουμε κάτι παρέα.
Πέτυχε δηλαδή αυτή η συνεργασία
Σ.Τ.: Ναι φυσικά. Περάσαμε ωραία και πιστεύουμε πως θα έχει ταξίδι ακόμη η ταινία. Βέβαια το παιδί έχει γεννηθεί, το βαφτίσαμε επίσημα μια μέρα και τώρα πρέπει να παρακολουθήσουμε την πορεία του και να το βοηθήσουμε να εξελιχθεί. Να προχωρήσει. Είναι μια γέννα όλο αυτό.
Λ.Α.: Και κοιλοπονέσαμε κυριολεκτικά!
Πόσο κράτησαν τα γυρίσματα;
Σ.Τ.: Ξεκινήσαμε τον Ιούνιο και μαζί με το μοντάζ τελειώσαμε τον Νοέμβρη με Δεκέμβρη.
Α.Σ.: Δεν ασχολιόμασταν αποκλειστικά με αυτό. Αυτό είναι το κακό με τις αυτοχρηματοδοτούμενες δουλειές. Παράλληλα πρέπει να κάνεις κάτι για να ζήσεις. Καμιά φορά πηγαίνει πίσω το project αλλά σίγουρα είχαμε ένα deadline το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης γιατί μας ενδιέφερε να έχουμε μια συμμετοχή σε αυτό. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς που δέχτηκαν τη δουλειά μας εδώ.
Οι σκηνοθέτες:
Βυζιά / Ανιές Σκλάβου, Στέλιος Τατάκης
Βυζιά... Ιστορίες γλυκιές, ιστορίες πικρές. Με αρχή, χωρίς τέλος. Ιστορίες έρωτα, ιστορίες ζωής, παιδικές, παλιές. Τις ζούμε, τις σκεφτόμαστε. Σπάνια όμως τις ακούμε.
Σκηνοθεσία: Ανιές Σκλάβου, Στέλιος Τατάκης
Σενάριο: Ανιές Σκλάβου, Λιόπη Αμπατζή
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Στέλιος Τατάκης
Μοντάζ: Στέλιος Τατάκης
Μουσική: Μάριος Γληγόρης
Παραγωγός: Στέλιος Τατάκης
Συμπαραγωγοί: Λιόπη Αμπατζή
Φορμά: Έγχρωμο
Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα
Διάρκεια: 55'
Έτος Παραγωγής: 2017
Παγκόσμια εκμετάλλευση: Στέλιος Τατάκης stelios@tst.gr
Παγκόσμια Πρεμιέρα
Πρόγραμμα Προβολών
ΦPINTA ΛIAΠΠA: Τρίτη, 7 Μαρτίου 2017 - 13:30 | ID:443
thousandnews.gr
Συνομιλώντας με τους τρεις δημιουργούς και συνεργάτες του φιλμ ένα απόγευμα πριν την παγκόσμια πρεμιέρα της ταινίας την Κυριακή, διαλύσαμε τα ταμπού της κοινωνίας γύρω από το στήθος και αναλύσαμε αυτό που κάνει ακριβώς αυτό το όμορφο φιλμ. Σπάει τη σιωπή γύρω από τα... βυζιά.
Πραγματεύεστε ένα θέμα ευαίσθητο, λίγο ταμπού και τολμηρό για την Ελλάδα. Πως σας ήρθε η ιδέα της ταινίας;
Στέλιος Τατάκης: Η ιδέα ξεκίνησε από την Λιόπη Αμπατζή.
Λιόπη Αμπατζή: Είμαι κοινωνική ανθρωπολόγος και στο πλαίσιο του διδακτορικού μου είχα ασχοληθεί με το γυναικείο στήθος αλλά από την οπτική του ερωτισμού και της εμπορευματοποίησης. Το 2009 διαγνώστηκα με καρκίνο του μαστού ενώ εργαζόμουν στο πανεπιστήμιο Κρήτης και η πρώτη θετική σκέψη που ακολούθησε τον ορυμαγδό ήταν ότι εγώ κάτι θα κάνω με αυτό. Με τα χρόνια ήρθε να σκεφτώ ότι θέλω να γίνει ντοκιμαντέρ γιατί έχει αμεσότητα για τον κόσμο και η ζωή και η τύχη μου έφερε τα παιδιά. Τους σκηνοθέτες Στέλιο Τατάκη και Ανιές Σκλάβου.
Και κάπως έτσι έγινε δηλαδή
Λ.Α.: Ναι, η ιδέα ήταν δική μου και χρηματοδότησα και κάποιο κομμάτι της ταινίας. Στη συνέχεια βέβαια η αρχική μου ιδέα άλλαξε πολύ, μέσα από τη συνεργασία μας, εμπλουτίστηκε.
Δεν πραγματεύεται μόνο τον καρκίνο του μαστού το ντοκιμαντέρ, πραγματεύεται γενικά το στήθος.
Σ.Τ.: Όχι. Εξαρχής η ιδέα της κ. Αμπατζή ήταν ένα ντοκιμαντέρ γενικώς για το στήθος. Όταν το κουβεντιάζαμε και κάναμε brainstorming όλοι μαζί πλέον, μας διηγήθηκε και την προσωπική της ιστορία και το πως μπήκε στην διαδικασία να σκεφτεί για το στήθος και καταλήξαμε σε μια λογική να κάνουμε κάτι που να έχει δυο -τρεις θεματικές ενότητες. Η μια θα είναι ο καρκίνος που είναι και ένα μεγάλο ζήτημα.
Ανίες Σκλάβου: Και συνήθως όταν πρόκειται για τον καρκίνο του στήθους μιλάμε πιο ελεύθερα κάπως, μέσα σε εισαγωγικά. Δεν λέμε τα πάντα, αλλά όσο να ναι απενοχοποιείται η κουβέντα για το στήθος. Πέρα από αυτό πιάνουμε το σύμβολο, τι μπορεί να είναι το στήθος, είτε συμβολικά είτε ερωτικά, στο θηλασμό, στη μητρότητα, στην εμπορευματοποίηση του κλπ.
Λ.Α.: Από την αρχαιολογία μέχρι σήμερα και την εμπορευματοποίηση του.
Το γυναικείο στήθος πουλάει
Λ.Α.: Χρησιμοποιώντας το, πουλάς οτιδήποτε. Είναι ένα από τα θέματα που θίγουμε μέσα στην ταινία.
Α.Σ.: Παράλληλα μια παρένθεση σε αυτό, από την άλλη υπάρχει και μια υποκρισία σε αυτό ότι το γυναικείο στήθος μπορεί να φαίνεται παντού αλλά η θηλή του δεν φαίνεται πουθενά. Είναι ταμπού να φανεί.
Υπήρχε και ένα κίνημα υπέρ της θηλής τώρα πρόσφατα
Α.Σ.: Ναι, είναι λες και αν δεν φαίνεται, δεν είναι στήθος όλο το υπόλοιπο. Τέτοια θέματα πιάνουμε. Παράλληλα έχουμε και μικρές καθημερινές ή προσωπικές ιστορίες που αφορούν το στήθος σε διάφορες εκφάνσεις. Επιλέξαμε αυτές οι ιστορίες να είναι πιο πολύ δραματοποιημένες και όχι να δείξουμε τα πρόσωπα που έχουν αυτές τις ιστορίες, γιατί θέλουμε ο θεατής να ταυτιστεί με αυτές. Όλοι μας έχουμε αν όχι την ίδια ιστορία κάποια αντίστοιχη. Κάτι θα μας θυμίσει, από κάτι που έχουμε ακούσει, κάτι που έχουμε ζήσει.
Σ.Τ.: Υπάρχει μια δραματοποιημένη μορφή, μια αφαιρετική δραματοποίηση στις ιστορίες ούτως ώστε σε καμία να μην ταυτίζεσαι με πρόσωπο. Βλέπεις σώματα, ανθρώπους, καταστάσεις αλλά δεν ταυτίζεσαι με κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο εκτός από μια δυο ιστορίες που έπρεπε αναγκαστικά να δείξουμε ποιος την λέει λόγω της ιστορίας του. Επίσης ένα άλλο που έχουμε κάνει είναι πως έχουμε και την φωνή των βυζιών όπως καταλήξαμε να τη λέμε, όπου είναι σαν να μιλάνε τα βυζιά σε πρώτο πρόσωπο στον θεατή. Αφηγητής, συνδετικός κρίκος, σχολιαστής είναι τα βυζιά.
Μέσα από την όλη εμπειρία σας του ντοκιμαντέρ “Βυζιά”. πως βλέπουν τελικά το γυναικείο στήθος οι γυναίκες και πως οι άντρες;
Λ.Α.: Ένα από τα θέματα που σχολιάζουμε είναι και κάτι που δεν συμβαίνει μόνο με το στήθος αλλά μπορούμε να το δούμε να συμβαίνει και με τα μαλλιά. Καμία γυναίκα δεν είναι ευχαριστημένη με το στήθος που έχει. Και μάλιστα στο φιλμ λέει η φωνή των βυζιών μήπως να ρωτάμε τους άντρες που τα εκτιμούν και μόνο απλώς επειδή υπάρχουν; Από την άλλη το στερεότυπο της αντρικής ματιάς, γιατί δεν κάναμε και έρευνα εκτενή, είναι το αθάνατο, το νεανικό. Και μάλιστα δεν είναι μόνο της στερεοτυπικής ματιάς αλλά είναι της παγκόσμιας τάσης. Το άφθαρτο, το αιώνιο, το θηλυκό το ωραίο, το στητό στήθος.
Σ.Τ.: Όσοι άντρες έχουν δει το ντοκιμαντέρ, οι άντρες συνεργάτες, φίλοι, που μας βοήθησαν, που έπαιξαν στο φιλμ, ο συνθέτης μας, στην αρχή είχαν ξενιστεί από τον τίτλο. Για παράδειγμα, ο Μάριος Γλήγορης που έφτιαξε τη μουσική της ταινίας. Η πρώτη του αντίδραση ήταν: “δεν μπορώ να γράψω κάτι για τα βυζιά”! Στη συνέχεια όταν το είδε και το δούλεψε, το ευχαριστήθηκε και ενθουσιάστηκε. Στους άντρες η πρώτη αντίδραση είναι περίεργη. Όταν έπειτα το δούνε αθροιστικά στο χρόνο, το ξανασκεφτούνε, αλλάζουν, γιατί βλέπουν ταυτίσεις. Με τη μάνα τους, τη γυναίκα τους, είτε έπειτα από καταστάσεις που έχουν ζήσει από την άλλη πλευρά.
Λ. Α.: Ένα σημείο που θέλει επίσης να τονίσει το ντοκιμαντέρ είναι ότι τα δύσκολα, τα ταμπού γίνονται ακόμη πιο δύσκολα γιατί δεν τα λέμε. Οπότε εμείς ήρθαμε να τσιγκλίσουμε λίγο την κοινωνία να ακούσει αυτά που δεν θέλει. Είτε είναι ο καρκίνος, η αρρώστια, ο θάνατος είτε είναι ακόμη και μια κακή ή πονηρή ή άβολη λέξη.
Όπως η λέξη του τίτλου είναι άβολη. Βυζιά. Δεν είπατε γυναικείο στήθος είπατε βυζιά.
Λ.Α.: Σχολιάζουμε και τα ίδια τα βυζιά απορούν. Πως είναι δυνατόν να χρειάζεται ο προορισμός γυναικείο για κάτι που μόνο οι γυναίκες έχουν. Και με αυτό ξεκινάμε και μια προσπάθεια να βρούμε οι άνθρωποι μια λέξη να χρησιμοποιούμε και να νιώθουμε άνετα. Τον μαστό τον έχουν οι γιατροί. Άλλες αγορές, με λέξεις όπως μπαλκόνια, βυζόμπαλα, κλπ τις έχουν ο δρόμος και το πορνό και εμείς δεν έχουμε μια λέξη καθημερινή. Το βυζαίνω είναι ένα κανονικό ρήμα που μπορείς να το πεις. Το βυζί.
Έχετε ξανασυνεργαστεί και στο παρελθόν οι δυο σκηνοθέτες. Πως είναι η μεταξύ σας συνεργασία;
Α.Σ.: Βασικά είμαστε ζευγάρι.
Και στη ζωή;
Α.Σ.: Ναι. Από το 2004 είχαμε ξεκινήσει να κάνουμε κάποια πρότζεκτ μαζί και σε κάποια περίοδο απραξίας επαγγελματικής που βρεθήκαμε και οι δυο, αποφασίσαμε ότι τον τρόπο τον έχουμε, τις γνώσεις τις έχουμε κάποια μηχανήματα τα έχουμε, την όρεξη την έχουμε και πρέπει και να δημιουργήσουμε και πράγματα για εμάς τους ίδιους, οπότε ήταν μια φυσική απόρροια. Ξεκινώντας από μια μικρού μήκους ταινία, μια δεύτερη μικρού μήκους, είδαμε πως δεν επηρεάζει τη σχέση μας και βρίσκουμε έναν τρόπο επικοινωνίας, συνεχίσαμε να λειτουργούμε παράλληλα με ότι άλλο κάνει ο καθένας από μόνος του.
Σ.Τ.: Το καλό είναι πως επειδή ήμασταν πολλά χρόνια στο χώρο πάνω από 25 χρόνια ο καθένας, έχουμε μια εμπειρία και γνώση που μπορούμε να συνεννοηθούμε. Από εκεί και πέρα…
θεωρώ ότι είναι δύσκολο για ένα ζευγάρι. Και στο σπίτι μαζί και στη δουλειά μαζί …όλη μέρα μαζί
Λ.Α.: Δεν πετυχαίνει, είναι σπάνιο φαινόμενο. Η σχέση τους είναι μια τρίτη δυναμική. Το λέω γιατί δουλέψαμε πολύ μαζί. Ήταν ο Στέλιος, η Ανίες και η σχέση που έχουν αυτοί οι δυο μεταξύ τους. Εξαιρετική.
Σ.Τ.: Από την άλλη, η δουλειά είναι δουλειά. Μέσα από τον διάλογο συνεννοούμαστε. Συμπληρώνουμε ο ένας τον άλλο.
Α.Σ.: Ο ένας λέει μια ιδέα για παράδειγμα ο άλλος τη συμπληρώνει, γίνονται ζυμώσεις και καταλήγουμε σε ένα αποτέλεσμα.
Σ.Τ.: Και σε αυτές τις δουλειές, και στην τελευταία μας, μας βοήθησαν κάποιοι φίλοι όπου είχαμε ανάγκη και στα γυρίσματα και στους ρόλους στην ταινία αλλά δεν ήταν ότι είχαμε 10 με 20 άτομα συνεργείο να ταλαιπωρούμε
Λ.Α.: Γενικά, οι τρεις μας ήμασταν. Και στο τεχνικό κομμάτι οι τρεις μας.
Που θα δούμε την ταινία μετά το 19ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης;
A.Σ.: Στην Αθήνα από 15 Μαρτίου θα γίνει πρεμιέρα στο σινεμά Ααβόρα Art Cinema και μετά κάθε Σαββατοκύριακο και για τρία Σαββατοκύριακα στην αρχή στις 16:00 στο Ααβόρα. Στις 18 και 19, 25 Μαρτίου και 1 και 2 Απριλίου και βλέπουμε. Ελπίζουμε ο κόσμος να ακολουθήσει, οπότε να μπορέσουμε να συνεχίσουμε με τις προβολές και μετά.
Σ.Τ.: Για τη Θεσσαλονίκη θέλουμε να δούμε και μετά το Φεστιβάλ τι θα γίνει. Με ένα παλιότερο ιστορικό ντοκιμαντέρ που είχαμε κάνει το “Γεγονότα στη Φώκαια-1914” είχαμε πραγματοποιήσει κάποιες προβολές σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη Θεσσαλονίκης. Τώρα θα μιλήσουμε πάλι και με τους υπεύθυνους για τις αίθουσες, αν όχι τώρα, από Σεπτέμβρη θα έχουμε και κάποιες προβολές εδώ στη Θεσσαλονίκη. Και φυσικά θα προσπαθήσουμε γενικώς να δικτυωθούμε.
Λ.Α.: Λόγω και του κομματιού για τον καρκίνο που υπάρχει μέσα, θέλουμε να δικτυωθούμε και μέσα από συλλόγους καρκινοπαθών για ενημέρωση, αφύπνιση που τίθενται ζητήματα.
Έχετε αγωνία στις προβολές;
Σ.Τ.: Όχι μόνο στην πρώτη προβολή, πάντα υπάρχει αγωνία για ένα φιλμ πως θα το δεχτεί ο κόσμος και επίσης όταν είσαι και παρόν στις προβολές.
Α. Σ.: Για εμάς είναι σημαντικό αυτό που κάνουμε να “πιάνει” όσο περισσότερους θεατές μπορεί. Δηλαδή δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη. Θέλουμε να είναι κάτι που αγγίζει σε κάποιο βαθμό όσο περισσότερο γίνετε ακόμη καλύτερα, τους θεατές, που θα έρθουν να το δούνε και θα αποκομίσουν και κάτι από αυτό.
Λ.Α.: Το συγκεκριμένο θέμα ξεπερνάει τα σύνορα της χώρας και μας αφορά όλους. Θα θέλαμε να κάνει μια διεθνή καριέρα το ντοκιμαντέρ μας.
Αισθανθήκατε την ανάγκη να το βγάλετε προς το έξω; Να μιλήσετε για τον καρκίνο του μαστού;
Λ.Α.: Απολύτως. Διαχειρίστηκα τον καρκίνο με έναν όχι συνήθη τρόπο. Διέκοψα το πρωτόκολλο και έμεινα χωρίς θεραπεία. Και μεσολάβησε μετάσταση. Δεν είχα μιλήσει και εγώ… και επειδή η μετάσταση ήταν πολύ επώδυνη, στα οστά και είχα κάταγμα ισχίου με έβγαλε να μιλάω, να φωνάζω, να ουρλιάζω. Όσο μίλαγα και ούρλιαζα τόσο αυτό υποχωρούσε. Ο φόβος.
Θεωρώ ότι είναι απαραίτητο. Πολύ σπουδαίο. Όχι μόνο για τον πάσχοντα αλλά και για το περιβάλλον. Η σιωπή κάνει κακό. Σκοτώνει.
Α.Σ.: Και αυτό είναι ακόμη ένα μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε. Ειδικά ο καρκίνος του μαστού κατά κάποιο τρόπο συνδέει όλα τα άλλα θέματα. Μια γυναίκα που πάσχει από καρκίνο του μαστού δεν έρχεται αντιμέτωπη μόνο με μια ασθένεια που απειλεί τη ζωή της αλλά απειλεί και την σεξουαλικότητα της, την ταυτότητα της, το σύμβολο, την ερωτική της πλευρά είναι ένα μεγάλο σοκ. Είναι άσχημο να το κρατάς μέσα σου. Και σίγουρα η προσπάθεια αυτή που λέμε να είσαι δυνατή να το αντιμετωπίσεις με δύναμη, κάποιες φορές δεν μπορείς. Ο άνθρωπος χρειάζεται και μια παρηγοριά. Απλά να πει τον πόνο του. Και αυτό δεν είναι κακό.
Το 2017 πως είναι να γυρίζεις ντοκιμαντέρ; Υπάρχει βοήθεια;
Α.Σ.: Εμείς δεν είμαστε χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Σ.Τ.: Δεν έχουμε πάρει χρήματα από κανέναν. Ότι έχουμε κάνει το έχουμε κάνει μόνοι μας. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ το έχουμε κάνει μαζί με την Λιόπη Αμπατζή στην χρηματοδότηση. Το παλεύουμε όμως γενικά. Κάτι που είχαμε δει για παράδειγμα στην προηγούμενη δουλειά μας στη Φώκαια. Δεν ήταν ότι την κάναμε για να αποκομίσουμε κάποιο κέρδος, το κέρδος μας ήταν να υπάρχουν οι ταινίες μας στα φεστιβάλ. Κάναμε όμως μια ωραία δουλειά που μας άρεσε, ήμασταν συνεπής στους ανθρώπους που είχαμε προσεγγίσει στην αρχή σαν ιδέα του φιλμ και μπορέσαμε και το ολοκληρώσαμε. Είδαμε όμως ξαφνικά πως αυτό είχε βγει μια καλή δουλειά τελικά και είχε μια δυναμική. Κέρδισε 4 βραβεία, το ένα ήταν σε ένα διεθνές φεστιβάλ στη Μασσαλία, πουλήθηκε σε ένα κανάλι στην Ελβετία και έβγαλε τα έξοδα γυρίσματος του αν μη τι άλλο. Αν μπορούμε να το καταφέρνουμε αυτό σε ότι κάνουμε είναι πολύ καλό γιατί αυτό μετά δίνει μια ελευθερία και στο χώρο και σε όλα. Αν για παράδειγμα θέλεις να κάνεις ένα θέμα ταινία και πρέπει να καταθέσεις τις προτάσεις σου δεξιά και αριστερά και να περιμένεις απαντήσεις και να περάσουν ένα με δυο χρόνια, το θέμα θα έχει φύγει, θα έχει αλλάξει…
Α.Σ.: Γίνονται προσπάθειες για να δίνονται πιο άμεσα οι χρηματοδοτήσεις αλλά στην Ελλάδα εντάξει, ποτέ δεν θα υπάρχουν αρκετά χρήματα. Οι προϋπολογισμοί που υπάρχουν στον υπόλοιπο κόσμο είναι τεράστιοι.
Σ.Τ.: Και επίσης ένα ζητούμενο είναι πως ως δημιουργοί πλέον πρέπει να λειτουργούμε και με λίγη εξωστρέφεια. Τα θέματα που κάνουμε να είναι ελληνικά αλλά να έχουν έναν πιο διεθνή αντίκτυπο, ενδιαφέρον, συμβολισμό οτιδήποτε. Αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις τα χρήματα για την επόμενη δουλειά σου ή να καλύψει τα έξοδα της ταινίας και να συνεχίσεις παραπέρα. Η αγορά εδώ είναι μικρή. Τα τελευταία χρόνια συρρικνώνεται και είναι ακόμη χειρότερα.
Α.Σ.: Γίνονται πράγματα. οι άνθρωποι προσπαθούν όλοι. Υπάρχει ίσως αυτό το μικρόβιο του Έλληνα που προσπαθεί να βρει μια λύση.
Σ.Τ.: Και ένα καλό που υπάρχει τα τελευταία χρόνια, καλό και κακό, καλό για τους επαγγελματίες είναι η ψηφιακή τεχνολογία. Βοηθάει με λιγότερα μέσα και κόστος να κάνεις κάτι. Παλιότερα ήταν πιο δύσκολο τα μηχανήματα κοστίζανε. Τώρα με μια dslr μπορείς να κάνει τη δουλειά σου καλά για παράδειγμα.
Με μια φράση πως θα περιγράφατε την ταινία σας;
Σ.Τ.: Τα βυζιά είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους. Άντρες γυναίκες. Οι μισοί άνθρωποι του πλανήτη τα έχουν, τα σκέφτονται τα ζουν, οι άλλοι μισοί τα θέλουν. Τα έχουν ζήσει σαν παιδιά, τα έχουν ζήσει μέσα από άλλους. Είναι κάτι που αφορά όλους.
Λ.Α.: Και ενδεχομένως είναι το αρχαιότερο σύμβολο του ανθρώπινου σώματος για να υμνήσει την ίδια τη ζωή.
Υπάρχει κάποιο καινούργιο project στα μελλοντικά σας σχέδια;
Σ.Τ.: Πολύ φλου σκέψεις ακόμη.
Λ.Α.: Για εμένα αυτό που είναι συγκινητικό είναι πως τα παιδιά θέλουν να ξαναδουλέψουν μαζί μου. Θέλουμε να ξανακάνουμε κάτι παρέα.
Πέτυχε δηλαδή αυτή η συνεργασία
Σ.Τ.: Ναι φυσικά. Περάσαμε ωραία και πιστεύουμε πως θα έχει ταξίδι ακόμη η ταινία. Βέβαια το παιδί έχει γεννηθεί, το βαφτίσαμε επίσημα μια μέρα και τώρα πρέπει να παρακολουθήσουμε την πορεία του και να το βοηθήσουμε να εξελιχθεί. Να προχωρήσει. Είναι μια γέννα όλο αυτό.
Λ.Α.: Και κοιλοπονέσαμε κυριολεκτικά!
Πόσο κράτησαν τα γυρίσματα;
Σ.Τ.: Ξεκινήσαμε τον Ιούνιο και μαζί με το μοντάζ τελειώσαμε τον Νοέμβρη με Δεκέμβρη.
Α.Σ.: Δεν ασχολιόμασταν αποκλειστικά με αυτό. Αυτό είναι το κακό με τις αυτοχρηματοδοτούμενες δουλειές. Παράλληλα πρέπει να κάνεις κάτι για να ζήσεις. Καμιά φορά πηγαίνει πίσω το project αλλά σίγουρα είχαμε ένα deadline το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης γιατί μας ενδιέφερε να έχουμε μια συμμετοχή σε αυτό. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς που δέχτηκαν τη δουλειά μας εδώ.
Οι σκηνοθέτες:
Βυζιά / Ανιές Σκλάβου, Στέλιος Τατάκης
βίντεο: https://youtu.be/jbSpH7mptP4
Βυζιά... Ιστορίες γλυκιές, ιστορίες πικρές. Με αρχή, χωρίς τέλος. Ιστορίες έρωτα, ιστορίες ζωής, παιδικές, παλιές. Τις ζούμε, τις σκεφτόμαστε. Σπάνια όμως τις ακούμε.
Σκηνοθεσία: Ανιές Σκλάβου, Στέλιος Τατάκης
Σενάριο: Ανιές Σκλάβου, Λιόπη Αμπατζή
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Στέλιος Τατάκης
Μοντάζ: Στέλιος Τατάκης
Μουσική: Μάριος Γληγόρης
Παραγωγός: Στέλιος Τατάκης
Συμπαραγωγοί: Λιόπη Αμπατζή
Φορμά: Έγχρωμο
Χώρα Παραγωγής: Ελλάδα
Διάρκεια: 55'
Έτος Παραγωγής: 2017
Παγκόσμια εκμετάλλευση: Στέλιος Τατάκης stelios@tst.gr
Παγκόσμια Πρεμιέρα
Πρόγραμμα Προβολών
ΦPINTA ΛIAΠΠA: Τρίτη, 7 Μαρτίου 2017 - 13:30 | ID:443
thousandnews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου